نارسایی کلیه - پیشگیری ، علائم + تشخیص و روش های درمان
کلیه ها مواد زاید را از خون جدا کرده و از طریق ادرار از بدن خارج می کند. کلیه ها همچنین در تنظیم فشار خون ، تنظیم الکترولیت ها و تولید گلبول های قرمز خون نقش دارند.
زمانی که کلیه ها دچار نارسایی می شوند علائمی ایجاد می شود که به دلیل افزایش مواد زائد خون و افزایش مایعات بدن بوجود می آیند. علائمی مانند ضعف ، خستگی و بیحوصلگی ، تنگی نفس ، بی حالی، تورم بدن و مخصوصا پاها ، گیجی و ...
ناتوانی کلیه در حذف پتاسیم از خون می تواند منجر به ضربان غیر طبیعی قلب و در صورتی که به موقع درمان نشود می تواند باعث ایست قلبی و مرگ شود.
معمولا در ابتدای نارسایی کلیه ، علائم مشخصی وجود ندارد.دلایل بسیاری وجود دارد که می توانند باعث نارسایی کلیه شوند.برخی از این دلایل قابل پیشگیری و درمان هستند و اگر به موقع درمان شوند کلیه به حالت قبلی خود باز می گردد . ولی اگر نارسایی کلیه به موقع درمان نشود ، عوارض جانبی و صدمات ناشی از آن قابل برگشت نیست .
نارسایی کلیه
نارسایی کلیه چیست و چگونه تشخیص داده می شود ؟
تشخیص نارسایی کلیه توسط آزمایش خون و اندازه گیری نیتروژن اوره خون (BUN) ، کراتینین و میزان فیلتراسیون گلومرولی (GFR) انجام می شود.درمان علت اولیه نارسایی کلیه می تواند عملکرد کلیه را به حالت عادی برگرداند به شرطی که نارسایی ، زود درمان شود و پیشرفت نکند. در صورتی که نارسایی کلیه به موقع درمان نشود ، تنها روش درمانی ، دیالیز و سپس پیوند کلیه است . کنترل فشار خون و نگه داشتن آن در محدوده طبیعی و کنترل مداوم قند خون و جلوگیری از افزایش آن ، یکی از بهترین روش های جلوگیری از نارسایی کلیه است . با افزایش سن و با گذشت زمان ، عملکرد کلیه به صورت طبیعی کاهش پیدا می کند.علائم بیماری کلیه چیست ؟
بیماری کلیه معمولا علادم زیادی ایجاد می کند و در مراحل اولیه معمولا علائمی ندارد. برخی از رایج ترین علائم آن عبارتند از :- کاهش ناگهانی اشتها
- پف کردن دور چشم و زیر چشم
- خستگی و بیحوصلگی
- خشک شدن پوست
- خارش بدن
- مشکل در خوابیدن
- پف کردن کل بدن و مخصوصا پاها و دست ها
- و ...
علائم و نشانه های نارسایی کلیه
در ابتدای بیماری ، معمولا علائم خاصی مشاهده نمی شود.- بی حالی و بی حوصلگی
- تنگی نفس
- تورم عمومی بدن و بخصوص دست ها و پاها
- کم خونی
- کاهش اشتها
- نارسایی احتقانی قلب
- اسیدوز متابولیک
- پتاسیم خون بالا ( هایپرکالمی )
- اختلالات کشنده ریتم قلب (آریتمی) از جمله تاکی کاردی بطنی و فیبریلاسیون بطنی
- بالا رفتن سطح اوره در خون (اورمی)
- انسفالوپاتی مغز
- پریکاردیت
- پایین آمدن سطح کلسیم خون (هیپوکلسمی)
دلایل نارسایی کلیه
نارسایی کلیه می تواند به دلایل مختلفی اتفاق بیافتد. ممکن است بیماری حادی در کلیه وجود داشته باشد که به مرور زمان باعث نارسایی کلیه شود. در صورتی که نارسایی کلیه در یکی از آنها باشد ، می توان آن کلیه را از بدن خارج کرد و کلیه دیگر می تواند تا حدودی عملکرد طبیعی بدن را حفظ کند. ولی در صورتی که هر دو کلیه آسیب دیده باشند ، باید پیوند کلیه انجام شود.برخی از دلایل نارسایی کلیه عبارتند از :
- هیپوولمی یا کاهش شدید خون - این اتفاق ممکن است به دلیل بیماری و یا زخمی شدن و یا عمل جراحی باشد.
- کم آبی بدن و از دست دادن مقدار زیادی آب (ممکن است به دلیل بیماری و یا اسهال و استفراغ شدید و طولانی مدت باشد)
- مصرف کم آب
- جریان غیر طبیعی خون . ممکن است گرفتگی و یا اختلالی در یکی از رگ ها وجود داشته باشد .
- سپسیس : در این بیماری سیستم ایمنی بدن دچار اختلال شده و عفونت وارد خون می شود که باعث از کار افتادن کلیه ها خواهد شد.
- مصرف برخی از داروها می تواند به مرور به کلیه ها آسیب وارد کند .داروهایی مانند : داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی مانند : ایبوپروفن ، ژلوفن ، ناپروکسن ، آنتی بیوتیک هایی مانند جنتامایسین ، توبرامایسین ، داروهای حاوی ید و داروهایی مانند لیتیوم . داروهایی که برای مشاهده رنگ ، تزریق می شوند.
- رابدومیولیز (Rhabdomyolysis): در این حالت عضلات بدن به شدت آسیب دیده اند و فیبرهای عضلانی آسیب دیده وارد خون شده و سیستم فیلترهای کلیه را مسدود می کنند.این آسیب دیدگی می تواند به دلیل ضربه ، تصادف ، سوختگی و ... باشد. برخی از داروهایی که برای کاهش کلسترول مصرف می شوند نیز می توانند به مرور زمان این مشکل را ایجاد کنند.
- مولتیپل میلوما یا گلومرولونفریت می تواند به سیستم فیلترینگ کلیه ها آسیب وارد کرده و باعث نارسایی کلیه شود.برخی از بیماری ها می توانند این مشکل را ایجاد کنند مانند: لوپوس اریتماتوی سیستمیک ، گرانولوماتوز وگنر (Wegener's granulomatosi) و سندرم گودپاسچر
- سندرم اورمیک همولیتیک : این مشکل ناشی از تخریب گلبول های قرمز خون است .این بیماری معمولا در کودکان و بعد از برخی بیماری ها و عفونت های خاص ایجاد می شود. ولی ممکن است به دلیل مصرف برخی از داروها و یا بارداری ، در بزرگسالان نیز مشاهده شود.
- انسداد مثانه و یا مجاری ادرار : در این حالت ادرار نمی تواند خارج شود ولی کلیه ها همچنان در حال تولید ادرار هستند. ادرار تولید شده چون نمی تواند خارج شود ،دوباره به کلیه ها بر می گردد و باعث آسیب دیدن کلیه می شود.
- هایپرپلازی خوشخیم پروستات یا سرطان پروستات می تواند مجاری ادرار را مسدود کرده و باعث آسیب به کلیه ها شود.
- تومورهای شکمی اگر مجاری ادرار را مسدود کنند.
- سنگ کلیه : در صورتی که درمان نشود می تواند باعث نارسایی کلیه شود. این حالت معمولا در یک کلیه مشاهده می شود.
- دیابت
- فشار خون بالا و کنترل نشده
- بیماری کلیه پلی کیستیک
- نفروپاتی ریفلاکس (آسیب ناشی از جریان برگشت ادرار از مثانه به مجرای ادرار و کلیه)
- سندرم نفروتیک
- سندرم آلپورت نفریت ارثی
- نفریت بینابینی حاد
- و ...
آیا نارسایی کلیه درد دارد ؟
در حالت کلی ، خود نارسایی کلیه درد ایجاد نمی کند ولی عواقب ناشی از درست عمل نکردن کلیه می تواند مشکلاتی در بدن ایجاد کند که با درد همراه است .برای مثال :افزایش پروتئین های آمیلوئید
کلیه هایی که عملکرد طبیعی دارند آمیلوئید را از جریان خون گرفته و توسط ادرار از بدن خارج می کنند.زمانی که کلیه دچار مشکل و نارسایی می شود ، آمیلوئید در خون افزایش پیدا می کند که باعث ایجاد لایه های آمیلوئیدی در بافت های بدن مانند مفاصل و تاندون ها می شود.این مشکل می تواند علائم زیر را ایجاد کند :- سخت و خشک شدن مفاصل
- درد
- تورم مفاصل
- و ...
درد نوروپاتی
در افراد دیابتی ، می تواند درد نوروپاتی دیابتی ایجاد شود.درد پا
در افرادی که دچار نارسایی مزمن کلیه هستند ممکن است به دلیل آسیب عروقی ، پا درد مشاهده شود.نارسایی کلیه چگونه تشخیص داده می شود؟
در بسیاری از موارد ، نارسایی کلیه زمانی تشخیص داده می شود که فرد برای تشخیص و یا درمان یک بیماری دیگر به پزشک مراجعه کرده است .معمولا این افراد به دلیل بیماری دیابت، فشار خون ، یا بیماری های قلبی و عروقی به پزشک مراجعه می کنند و در آزمایشات دریافتی ، به صورتی اتفاقی ، نارسایی کلیه نیز تشخیص داده می شود. برای تشخیص نارسایی کلیه آزمایش خون و اندازه گیری نیتروژن اوره خون (BUN) ، کراتینین و میزان فیلتراسیون گلومرولی (GFR) انجام می شود.آزمایش ادرار نیز ممکن است برای اندازه گیری مقدار پروتئین و اندازه گیری مقدار الکترولیت های موجود در ادرار ، مورد نیاز باشد. بعد از تشخیص اولیه ، ممکن است پزشک آزمایشات زیر را انجام دهد :- سونوگرافی شکمی
- بیوپسی کلیه
پیشگیری و درمان نارسایی کلیه
در مورد نارسایی کلیه ، پیشگری در اولویت کامل قرار دارد.بیماری های مزمنی مانند فشار خون بالا و دیابت می توانند به کلیه ها آسیب وارد کنند. در تمام طول عمر باید تلاش کنید تا فشار خون و قند خون در حالت طبیعی قرار داشته باشد. در صورتی که نارسایی اتفاق افتاده باشد و در مراحل اولیه قرار داشته باشد ،اولویت درمان ، جلوگیری از پیشرفت بیماری است .رژیم غذایی برای نارسایی کلیه
در افرادی که دچار مشکلات کلیه شده اند ، رعایت کردن رژیم غذایی ، مورد بسیار مهمی است . به صورت کامل و دقیق باید برنامه غذایی خودتان را تحت نظر داشته باشید. مطمئنا پزشک برای شما برنامه غذایی در نظر خواهد گرفت که باید به صورت مو به مو اجرا کنید. باید نمک و هر خوراکی دارای پتاسیم را محدود کنید. خوراکی هایی مانند :- انواع کنسرورها و فست فودها
- موز
- طالبی
- زردآلو
- سیب زمینی
- ماست
- اسفناج
- آووکادو
- و ....
- انواع نوشابه ها و مخصوصا نوشابه های مشکی
- انواع آبمیوه ها و نوشیدنی های پاکتی و کارخانه ای حتی اگر بر روی انها نوشته شده باشد «100% طبیعی»
- شیر
- پنیر
- ماست
- ساردین
- لوبیا
- عدس
- سویا
- غلات سبوس دار
- و ...
داروهای درمان نارسایی کلیه
داروهای مختلفی برای این مورد وجود دارد که پزشک شما بنابر شرایط شما ، داروی مناسب را تجویز خواهد کرد . این مطلب فقط جهت اطلاع رسانی بوده و جایگزین تجویز پزشک نیست . شما مجاز به خوددرمانی نیستید. این سایت هیچ مسئولیتی در این مورد ندارد.- داروهایی که سطح فسفر را کاهش می دهند.مانند : کربنات کلسیم ، کلسیتریول
- داروهای تحریک کننده تولید گلبول های قرمز خون مانند اریتروپوئیتین ، داربوپوتین
- مکمل های آهن
- داروهای کاهش فشار خون
- داروهای کنترل قند خون
- ویتامین ها
- و ...
درمان نارسایی کلیه به وسیله دیالیز
دیالیز کردن در واقع درمان محسوب نمی شود و در این حالت ، دستگاه دیالیز به کلیه ها برای فیلتر کردن مواد زائد از خون کمک می کند. در حالت کلی ، دو نوع دیالیز وجود دارد :- دیالیز صفاقی
- همودیالیز