لوپوس - علائم - روش های پیشگیری و درمان lupus
لوپوس چیست ؟
مسئولیت حفاظت از بدن در برابر عفونت ها و عوامل بیماری زا ، بر عهده سیستم ایمنی بدن است .سیستم ایمنی بدن ، سلول ها و عوامل بیماری زای خارجی را شناسایی کرده و با تولید آنتی بادی هایی با آن مقابله می کند.ولی در برخی از شرایط ممکن است سیستم ایمنی بدن بیش از حد حساس شده و سلول های خود بدن را نیز به عنوان عامل بیرونی شناسایی کرده و شروع به حمله به این سلول ها کند.این حالت می تواند سبب بروز بیماری ها و مشکلاتی در بدن شود که به بیماری های اتوایمیون معروف هستند. لوپوس - بثوراتی به شکل بال پروانه بر روی دو گونه یکی از این بیماری های اتوایمیون ، لوپوس نام دارد که باعث درگیر شدن اندام های مختلف بدن مانند ملتحمه ، پوست ، مفاصل ، مغز ، ریه ، قلب و حتی رگ های بدن می شود. لوپوس نوعی بیماری اتوایمیون غیر مسری است که علائم آن از فردی به فرد دیگر می تواند متفاوت باشد .به دلیل اینکه علائم لوپوس معمولا شبیه به بسیاری از بیماری های مشابه است ، معمولا تشخیص آن کمی مشکل است . یکی از رایج ترین و معروف ترین علائم بیماری لوپوس ، بروز بثورات پوستی به شکل بال پروانه است.این حالت از مشکلات پوستی در اکثر بیماران مبتلا به لوپوس دیده می شود ولی لزوما همه کسانی که به بیماری لوپوس مبتلا هستند دچار مشکلات پوستی شبیه به بال پروانه نمی شوند.به نظر می رسد این بیماری می تواند ژنتیکی باشد.علاوه بر این ، قرار گرفتن بیش از حد در معرض نور خورشید و مصرف طولانی مدت برخی از داروها بخصوص داروهای آنتی بیوتیک ممکن است احتمال بروز این بیماری را افزایش دهد . در حال حاضر هیچ درمان موثری برای بیماری لوپوس وجود ندارد و تمام روش های درمانی فقط از بروز علائم بیماری جلوگیری می کنند و با قطع مصرف داروها معمولا علائم بیماری دوباره بر خواهند گشت. ولی با تغییراتی در نحوه زندگی می توانید تا حدی از شدت علائم این بیماری بکاهید.لوپوس در زنان و بخصوص در دوران بارداری بیشتر از مردان بروز می کند.اکثر افراد مبتلا به لوپوس معمولا در گروه سنی بین 15 الی 44 سال هستند. حدود 5 میلیون نفر در سراسر جهان از بیماری لوپوس رنج می برند که 1.5 میلیون نفر از این بیماران در کشور امریکا زندگی می کنند.طبق آمار موجود تقریبا 16000 مورد جدید از بیماری لوپوس در هر سال تشخیص داده می شود.انواع بیماری لوپوس
این بیماری انواع مختلفی دارد که هر نوع از بیماری لوپوس می تواند علائم و نشانه های متفاوتی به همراه داشته باشد .1 ) لوپوس اريتماتوز (SLE)
لوپوس اريتماتوز (SLE) یکی از شایع ترین انواع بیماری لوپوس است که بر روی پوست ، رگ ها ، مفاصل ، مغز ، ریه و قلب اثر می گذارد .این بیماری علائم مختلفی می تواند ایجاد کند که نسبت به شدت و محل درگیری ، می تواند متفاوت باشد. یکی از رایج ترین علائم لوپوس اريتماتوز (SLE) بثورات پوستی به شکل بال پروانه است که بر روی صورت بیمار و بر روی هر دو گونه ایجاد می شود. عکس لوپوس اريتماتوز (SLE)2 ) لوپوس اریتماتوز دیسکوئید (DLE)
این نوع از بیماری لوپوس معمولا فقط بر روی قسمت هایی از پوست که در معرض نور خورشید قرار دارد ایجاد می شود.مناطقی که تحت تاثیر لوپوس اریتماتوز دیسکوئید (DLE) قرار می گیرند معمولا دچار بثورات قرمز رنگ می شوند که حتی در صورت کاهش شدت بیماری نیز از بین نمی روند.3 ) لوپوس پوستی حاد
این نوع از لوپوس بسیار شبیه به نوع لوپوس اریتماتوز دیسکوئید (DLE) است و معمولا محل هایی از پوست را در گیر می کند که در معرض نور خورشید قرار دارند. با این تفاوت که بعد از کاهش علائم لوپوس پوستی حاد ، لکه و یا زخمی بر روی پوست باقی نمی ماند.4 ) لوپوس ناشی مصرف برخی از داروها
این نوع از لوپوس به دلیل عوارض جانبی مصرف برخی از داروهای تجویزی مانند هیدرالازین و پروکاریامین به وجود می آید .معمولا بعد از قطع مصرف این داروها ، علائم لوپوس نیز از بین میرود. عکس لوپوس نوزاد5 ) لوپوس نوزاد
این نوع از لوپوس بسیار نادر است که معمولا در نوزادانی که مادر آنها از لوپوس و یا سایر بیماری های مربوط به سیستم ایمنی رنج می برند ، دیده می شود.این نوع از لوپوس می تواند باعث بروز بثورات پوستی ، کم خونی و مشکلات کبدی در نوزاد شود.معمولا علائم این بیماری چند ماه بعد از تولد نوزاد از بین می رود و باعث بروز آسیب های شدید دائمی نمی شود. در برخی از موارد ممکن است کودک مبتلا به لوپوس ، دچار نقص قلبی جدی و دائمی شود.علائم و نشانه های بیماری لوپوس
این بیماری معمولا علائم خاص و مشخصی ندارد و همچنین ممکن است علائم لوپوس از فردی به فرد دیگر کاملا متفات باشد.با این حال برخی از رایج ترین علائم لوپوس عبارتند از :- درد مفاصل که با سفتی و گاهی تورم مفاصل همراه است
- خستگی روزانه و کمبود انرژی همراه با درد و کوفتگی عضلات
- تب بدون هیچ علتی
- بثورات و یا لکه های قرمز روی پوست که در صورت معمولا به صورت لکه ای شبیه به بال پروانه است که بر روی هر دوگونه ایجاد می شود.
- پوست بیمار شدیدا به نور خورشید حساس است و قرار گرفتن در معرض نور مستقیم خورشید می تواند علائم بیماری را بدتر کند.
- انگشتان و بخصوص نوک انگشت های بیمار مبتلا به لوپوس در شرایط استرس و یا در محیط سرد به رنگ آبی دیده می شود.(شبیه به حالت سندرم رینود)
- احساس تنگی نفس و درد قفسه سینه مخصوصا در هنگام تنفس عمیق و انجام فعالیت های بدنی
- سردرد و سرگیجه
- تورم غدد لنفاوی
- خشک شدن چشم ها
- ایجاد زخم هایی در داخل دهان
دلایل ابتلا به لوپوس
دلایل و عوامل بسیار زیادی وجود دارند که می تواند خطر ابتلا به لوپوس را افزایش دهند. با این حال هنوز دلیل اصلی ابتلا به این بیماری مشخص نشده است . 1 ) جنسیت زنان معمولا بسیار بیشتر از مردان در معرض ابتلا به لوپوس هستند. 2 ) سن لوپوس معمولا در سنین بین 15 الی 45 سال بسیار شایه تر است. 3 ) ژنتیک اگر یکی از اعضاء نزدیک خانواده شما دچار این بیماری باشند ، خطر ابتلا شما به این بیماری افزایش پیدا می کند.یکی از تحقیقات اخیر نشان داده است که در صورتی که خواهر و یا برادر یک زن دچار بیماری لوپوس باشد ، خطر ابتلا به این بیماری در این زن حدود 10 درصد افزایش میابد .از کجا بفهمم که لوپوس دارم ؟
در بسیاری از موارد تشخیص بیماری لوپوس مشکل است زیرا علائم این بیماری با بسیاری از سایر بیماری ها مشترک است .حتی پزشک شما نیز ممکن است چندین ماه طول بکشد تا این بیماری را در شما تشخیص دهد. در هر صورت در صورت مشاهده بثورات قرمز بر روی صورت که حالت پروانه ای دارند همراه با درد عضلات و مفاصل و حساسیت به نور خورشید ، برای تشخیص بیماری حتما به پزشک مراجعه کنید. لوپوس - بثورات داخل گوشچطور از ابتلا به بیماری لوپوس پیشگیری کنم ؟
به دلیل اینکه دلیل اصلی ابتلا به بیماری لوپوس هنوز به صورت کامل مشخص نشده است بنابراین به صورت کامل نمی توان از این بیماری پیشگیری کرد. ولی با انجام برخی از تغییرات در سبک زندگی و رعایت برخی از مسائل تا حدودی می توانید خطر ابتلا به این بیماری را کاهش دهید .- از قرار گرفتن بی مورد در معرض نور خورشید و اشعه ماوراء بنفش خودداری کنید.در هنگام خروج از منزل می توانید از کرم های ضد آفتاب استفاده کرده و لباس های آستین بلند و پوشیده بپوشید.
- رژیم غذایی خود را اصلاح کنید و تا جایی که می توانید مصرف شکر ، غذاهای فراوری شده ، سوسیس ، کالباس ، فست فودها ، شیرینی ها ، شیر ، لبنیات ، آب میوه های پاکتی و صنعتی حتی اگر بر روی آن نوشته شده باشد «100 در صد طبیعی » را کاهش داده و مصرف میوه و سبزی ، آجیل ، غلات و سایر مواد غذایی طبیعی وسالم را افزایش دهید .
- سیگار کشیدن را ترک کنید و به هیچ عنوان در معرض دود سیگار دیگران قرار نگیرید . دود سیگار می تواند بر روی رگ های خونی و قلب تاثیر گذاشته و خطر ابتلا به لوپوس را افزایش دهد .
- به میزان کافی ویتامین D همراه با کلسیم دریافت کنید . برای این منظور حتما با یک متخصص مشورت کنید.
روش های تشخیص لوپوس
معمولا تشخیص بیماری لوپوس بسیار دشوار است چراکه در افراد مختلف علائم متفاوتی ایجاد میکند و بسیاری از این علائم با سایر بیماری ها مشترک است .برای تشخیص دقیق این بیماری پزشک شما معمولا یک معاینه فیزیکی کامل انجام خواهد داد تا علائم ظاهری بیماری را پیدا کند.(علائمی مانند قرمز شدن پوست و خارش) سپس از شما در مورد سابقه خانوادگی و داروهایی که مصرف می کنید سوالاتی خواهد پرسید .اگر پزشک از این بررسی ها نتوان بیماری شما را تشخیص دهد معمولا نیاز به آزمایش های پزشکی خواهید داشت .برای تشخیص بیماری لوپوس چه آزمایش هایی انجام می شود؟
آزمایشات مختلفی برای تشخیص لوپوس وجود دارد که برخی از آنها عبارتنداز :1 ) آزمایش کامل خون (CBC)
با استفاده از این آزمایش ، سطوح مختلف اجزای خون کانند سلول های قرمز خون (RBCs)، گلبول های سفید خون (WBCs)، پلاکت ها و هموگلوبین مورد ارزیابی قرار می گیرد.هموگلوبین مولکولی از سلول های قرمز است که به انتقال اکسیژن به سلول های بدن کمک می کند.اگر سطح هموکلوبین خون شما پایین باشد ، نشان دهنده کم خون بودن شماست و همچنین می تواند نشانه ای از احتمال ابتلا به بیماری لوپوس باشد .کم بودن سطوح WBC و پلاکت نیز می تواند از علائم بیماری لوپوس باشد .مطلب مشابه : روش های افزایش هموگلوبین خون
لوپوس - تورم مفاصل
2 ) آزمایش ادرار
کسانی که دچار لوپوس هستند معمولا در آزمایش ادرار آنها ، سطوح غیر طبیعی پروتئین مشاهده می شود. همچنین وجود گلبول های قرمز در خون می تواند نشانه تاثیر لوپوس بر روی کلیه باشد .3 ) آزمایش سرعت رسوب گلبول قرمز خون
اگر سلول های قرمز خون سریع تر از حد طبیعی رسوب کنند می تواند یکی از نشانه های لوپوس باشد .لازم به ذکر است که میزان رسوب سلول های قرمز خون فقط در زمان ابتلا به لوپوس دیده نمی شود و بسیاری از سایر بیمارها نیز می توانند این حالت را ایجاد کنند.4 ) آزمایش آنتی بادی ضد انسدادی (ANA)
آزمایش آنتی بادی ضد انسدادی (ANA) برای مشخص کردن وجود آنتی بادی های ضدهسته ای در خون فرد انجام می شود.اگر نتایج این آزمایش مثبت باشد ، نشان دهنده این است که سیستم ایمنی فرد بیش از حد فعال است و می تواند به سلول های بدن فرد آسیب وارد کند.با وجود این باز هم در صورت مثبت بودن آزمایش آنتی بادی ضد انسدادی (ANA) نمی توان به صورت حتمی ابتلا به لوپوس را تشخیص داد و زمانی که این آزمایش مثبت باشد پزشک شما یک آزمایش آنتی بادی خاص تر انجام خواهد داد .5 ) بیوپسی یا بافت برداری
لوپوس می تواند به کلیه های فرد آسیب وارد کند .در برخی از موارد ممکن است پزشک برای تشخیص بیماری لوپوس ، بافت برداری از کلیه انجام دهد .6 ) عکس برداری از قفسه سینه X-Rays
از این روش برای مشخص کردن آسیب ها و التهاب های داخلی مانند وجود مایع در ریه به دلیل ابتلا به لوپوس ،استفاده می شود.7 ) اکوکاردیوگرام
از این روش برای تشخیص هرگونه مشکل مربوط به قلب و دریچه های قلب استفاده می شود که یکی از عوارض جانبی احتمالی ابتلا به لوپوس است . در مورد آزمایشات تشخیصی لوپوس توجه داشته باشید که :- هیچ تست و آزمایشی وجود ندارد که به طور دقیق و مشخص بیماری لوپوس را تشخیص دهد.
- نتایج این آزمایشات ممکن است با سایر بیماری ها مشترک بوده و باعث بروز اشتباه پزشکی شود.
- وجود بثورات پوستی و لکه هایی بر روی صورت که به شکل بال پروانه هستند (خیلی مهم)
- بثورات قرمز در پوست سایر نقاط بدن
- وجود زخم در داخل دهان و داخل بینی
- وجود التهاب در ریه و یا اطراف قلب
- وجود اختلالات عصبی مانند تشنج
- افسردگی
- التهاب مفاصل
- اختلال سیستم ایمنی بدن
- مشکلات کلیوی
- مشکلات خونی
- حضور آنتی بادی های ضد هسته ای (ANA) در خون
لوپوس چگونه درمان می شود ؟
داروهایی که برای کنترل بیماری لوپوس تجویز می شوند در حقیقت این بیماری را درمان نمی کنند و فقط علائم بیماری را کاهش می دهند.این بیماری دوره های افزایش علائم و کاهش علائم دارد و معمولا با قطع مصرف دارو ، علائم بیماری دوباره بروز خواهد کرد مگر اینکه در دوره کاهش علائم بیماری قرار داشته باشید. درمواردی ممکن است این بیماری بعد از مدتی به صورت خودبخود درمان شود.روش های درمان لوپوس (کنترل علائم)
داروهای مختلفی برای کنترل علائم لوپوس وجود دارند که بنا به شرایط بیمار و تشخیص پزشک مورد استفاده قرار می گیرند. برخی از داروهایی که برای درمان لوپوس مورد استفاده قرار می گیرند :1 ) داروهای ضد التهابی
این نوع از داروها با کاهش التهاب و درد می توانند برخی از علائم لوپوس را کاهش دهند.این داروها معمولا برای کاهش علائمی مانند تب ، درد مفاصل و تسکین خارش که به دلیل لوپوس ایجاد می شوند ، مورد استفاده قرار می گیرند.برای بسیای از افراد ، ممکن است استفاده از داروهای ضد التهابی تنها گزینه درمانی موجود باشد . برخی از این داروها عبارتند از :- آسپرین : این دارو می تواند عوارض جانبی مانند : ناراحتی معده ، سرفه خونی ، مدفوع سیاه و ادرار خونی ایجاد کند.در صورتی که از داروهای رقیق کننده خون مانند وارفارین و پلاویکس استفاده می کنید در زمان تجویز آسپرین به پزشک خود اطلاع دهید . مصرف آسپرین در سه ماهه سوم باردار ممکن است مشکلاتی ایجاد کند و حتما باید با تجویز پزشک و اطلاع پزشک از این موضوع مصرف شود.مصرف آسپرین در سه ماهه سوم بارداری می تواند بر سیستم قلبی نوزاد آسیب وارد کند .
- استامینوفن :مصرف این دارو می تواند عوارضی مانند ادرار خونی ، مدفوع سیاه ، خارش پوستی و احساس خستگی زیاد ، ایجاد کند. در دوران بارداری از این دارو فقط زمانی استفاده می شود که استفاده از این دارو بسیار ضروری باشد.
- ایبوپروفن :مصرف این دارو می تواند عوارض جانبی مانند : نفخ ، اسهال ، سوزش سردل ، شکم درد ، کاهش میزان ادرار و سوزش ادرار ایجاد کند.مصرف این دارو در سه ماهه سوم بارداری خطرناک است و بر روی قلب و عروق نوزاد تاثیر منفی می گذارد .
2 ) کورتیکواستروئیدها
کورتیکواستروئیدها داروهایی هستند که عملکردی شبیه به هورمون کورتیزول دارند که از غده آدرنال ترشح می شود.کورتیکواستروئیدها سیستم ایمنی بدن را متعادل می کنند و به کاهش فشار خون کمک می کنند.علاوه براین ، کورتیکواستروئیدها خاصیت ضد التهابی بسیار قوی دارند و می تواند برای کنترل التهاب ناشی از بیماری لوپوس مورد استفاده قرار گیرند.کورتیکواستروئیدها با تغییر فعالیت های گلبول های سفید ، التهاب بدن را کاهش داده و تورم ، حساسیت ، درد ، تب و التهاب ناشی از لوپوس را کاهش می دهند. برخی از داروهای گروه کورتیکواستروئیدها عبارتند از :- پردنیزون : مصرف این دارو می تواند عوارض جانبی مانند : عصبانیت و پرخاشگری ، سردرد ، سرگیجه ، بی حسی در دست ها و پاها ، افزایش وزن ، تنگی نفس و .. ایجاد کند.مصرف این دارو در دوران بارداری مضر است و فقط زمانی باید مصرف شود که فواید آن از عوارض جانبی آن بیشتر باشد و حتما باید طبق تجویز پزشک مصرف شود.
- متيل پردنيزولون : مصرف این دارو می تواند عوارض جانبی مانند : عصبانیت و پرخاشگری ، سردرد ، سرگیجه ، بی حسی در دست ها و پاها ، افزایش وزن ، تنگی نفس و .. ایجاد کند.مصرف این دارو در سه ماهه سوم بارداری بسیار خطرناک است و می تواند مشکلات قلبی برای جنین ایجاد کند .
3 ) داروهای ضد مالاریا
از داروهای ضد مالاریا همراه با سایر داروها برای کاهش علائم لوپوس استفاده می شود.با اضافه کردن داروهای ضد مالاریا ممکن است دوز سایر داروهای مصرفی شما کاهش پیدا کند.از داروهای ضد مالاریا معمولا برای کاهش علائمی مانند بثورات پوستی ، درد مفصلی و زخم داخل دهان استفاده می شود. با وجود فواید این داروها ، نگرانی هایی در مورد مشکلات لخته شدن خود با مصرف داروهای ضد مالاریا وجود دارد. این داروها تولید آنتی بادی هایی را که توسط سیستم ایمنی بدن تولید می شوند کاهش می دهد و می تواند اثرات تابش نور خورشید بر روی پوست را نیز کاهش دهد.برخی از داروهای ضدمالاریا که ممکن است برای درمان لوپوس استفاده شود عبارتند از :- هیدروکسی کلروکین سولفات : مصرف این دارو می تواند عوارض جانبی مانند : اگزما ، اسهال ، سرگیجه و سرفه ایجاد کند.مصرف این دارو در دوران بارداری مضر است و حتما باید با پزشک خود مشورت کنید.
- هیدروکسی کلروکین سولفات : مصرف این دارو می تواند عوارض جانبی مانند اضطراب ، خونریزی لثه ، تاری دید ، درد قفسه سینه و سرفه ایجاد کند.در دوران بارداری فقط زمانی باید از این دارو استفاده شود که فواید آن از عوارض جانبی آن بیشتر باشد و فقط تحت نظر پزشک مصرف شود.
4 ) داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی بدن یا ایمونومدولاتورها
در صورتی که مصرف کورتیکواستروئیدها نتواند علائم لوپوس را کاهش دهد ، ممکن است پزشک برای شما داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی بدن را تجویز کند.این داروها بر روی گلبول های سفید خون تاثیر گذاشته و فعالیت های آن را تغییر می دهد.با تضعیف سیستم ایمنی بدن ، التهاب ناشی از لوپوس کاهش پیدا خواهد کرد. برخی از این داروها عبارتند از :- سیکلوفسفامید : مصرف این دارو می تواند شما را در معرض انواع بیماری ها و عفونت ها قرار دهد . در دوره مصرف این دارو باید از افراد بیمار و یا عوامل بیماری زا به شدت دوری کنید. مصرف این دارو در دوران بارداری مجاز نیست .
- متوترکسات : مصرف این دارو عوارضی مانند سیکلوفسفامید دارد و در دوران بارداری مجاز نیست .
- آزاتیوپرین : این دارو نیز مانند سیکلوفسفامید است .
5 ) داروهای ضد انعقاد خون
لخته شدن خون می تواند در بیماران مبتلا به لوپوس بسیار خطرناک و حتی مرگبار باشد .بنابراین برای بیماران مبتلا به لوپوس معمولا داروهای ضد انعقاد خون نیز تجویز خواهد شد.استفاده از این داروها معمولا به صورت مادام العمر است .برخی از این داروها عبارتند از :- آسپرین
- وارفارین
- هپارین