پوکی استخوان - علائم - روش های پیشگیری و داروهای درمان

در صورتی که قصد دارید اطلاعات تقریبا کاملی در مورد پوکی استخوان به دست بیاورید ، مطلب درستی انتخاب کرده اید. در این مطلب سعی می کنم در مورد دلایل ، علائم و روش های پیشگیری و درمان پوکی استخوان ، اطلاعات مفیدی در اختیارتون قرار بدم . برای دسترسی راحت تر به موضوع مد نظرتون می تونید از بخش فهرست این مطلب استفاده کنید ولی در صورتی که وقت دارید ، توصیه می کنم این مطلب رو به صورت کامل مطالعه بفرمایید.

پوکی استخوان چیست ؟

پوکی استخوان نوعی بیماری است که در آن به دلیل کاهش تراکم استخوان ، قدرت و استحکام استخوان کاهش یافته و باعث افزایش شکنندگی آن می شود.به معنای واقعی ، در زمان ابتلا به پوکی استخوان ، استخوانها حالت اسفنجی و به اصلاح متخلخل به خود می گیرند. این اختلال باعث ضعف کلی اسکلت بندی بدن شده و سبب شکستگی های مکرر در استخوان های مختلف بدن می شود. استخوان طبیعی ،از پروتئین ، کلاژن و کلسیم تشکیل شده است که مجموع همگی اینها باعث استحکام بالای آن می شود.استخوانی که دچار پوکی می شود ، می تواند به راحتی بشکند ، ترک بردارد و یا به مرور زمان تخریب شود. پوکی استخوان برای مثال در این افراد ، ترک خوردگی لگن ، شکست مچ دست یا پا و تخریب استخوان ستون فقرات ممکن است اتفاق بیافتد .البته این اتفاق در هر استخوانی می تواند رخ دهد . ممکن است استخوان دست ترک بردار و یا استخوان لگن بشکند. ولی آنچیزی مثلا برای استخوان لگن رایج است ، ترک خوردن می باشد.

دلایل پوکی استخوان

این بیماری به شرایط بسیار زیادی بستگی دارد و دلایل و عوامل مختلفی می توانند باعث پوکی استخوان شوند.برای مثال :

•  جنسیت : زنان بیشتر از مردان دچار این مشکل می شوند
• محل تولد : نژاد آسیایی بیشتر از سایرین دچار این مشکل می شود
• استخوان بندی بدن
• سابقه خانوادگی و ژنتیک
• سابقه قبلی شکستگی
• سیگار کشیدن
• مصرف زیاد الکل
• عدم تحرک بدنی
• رژیم غذایی ناسالم
• مشکلات روده
• مشکلات جذب مواد مغذی  : برای مثال برخی از بیماری های دستگاه گوارشی باعث می شود مواد مغذی خوراکی ها بخوبی جذب نشود. مانند بیماری اسپروی سلیاک که می تواند با مشکلات پوستی نیز همراه باشد. مانند درماتیت هرپتی فرمیس.
• پایین بودن سطح هورمون استروژن در زنان که می تواند به دلیل یائسگی ، مشکلات هورمونی و یا جراحی و برداشتن تخمدان ها باشد.
• پایین بودن سطح هورمون تستوسترون در مردان
• شیمی درمانی : برای مثال در خانم ها ، شیمی درمانی می تواند باعث تخریب تخمدان ها شده و کمبود هورمون استروژن ایجاد کند.
• آمنوره یا از دست دادن دوره قاعدگی می تواند در زنان جوان احتمال پوکی استخوان را بیشتر کند.این حالت معمولا در زنانی که تمرینات ورزشی بسیار سنگین دارند و یا زنانی که توده چربی بسیار کمی دارند ، رایج تر است .
• التهاب مزمن بدن به دلیل ورم مفاصل و یا بیماری های کبدی
• عدم تحرک بدنی : ممکن است به دلیل مشکلاتی مانند سکته و یا هر علت دیگری که مانع راه رفتن است ، باشد.
• پرکاری تیروئید : زمانی ایجاد می شود که غده تیروئید بیش از حد هورمون تولید می کند و یا می تواند به دلیل مصرف داروهایی باشد که باعث افزایش تولید هورمون تیروئید می شوند.
• هیپرپاراتیروئیدیسم : نوعی بیماری است که در آن هورمون پاراتیروئید توسط غده پاراتیروئید بیش از حد تولید می شود. به طور کلی ، هورمون پاراتیروئید می تواند میزان کلسیم خون را از طریق خارج کردن کلسیم از استخوان تنظیم کند. افزایش این هورمون می تواند باعث خارج شدن بیش از حد کلسیم از استخوان ها شود.
• کمبود ویتامین D : در صورت کمبود ویتامین D بدن نمی تواند به خوبی ، کلسیم را از مواد غذایی که مصرف می کنیم دریافت کند.کمبود ویتامین D می تواند ناشی از رژیم غذایی نادرست ، قرار نگرفتن در معرض نور خورشید و مشکلات روده ایجاد شود.
• مصرف برخی از داروها : برخی از داروهای خاص می توانند باعث پوکی استخوان شوند.برای مثال داروهای رقیق کننده خون مانند پلاویکس و آسپرین و به خصوص داروی وارفارین می تواند باعث پوکی استخوان شود.برخی از آنتی بیوتیک ها و داروهای ضد صرع نیز می توانند این عارضه جانبی را ایجاد کنند مانند : فنی توئین. از سایر دارها می توان به فنوباربیتال و پردنیزولون نیز اشاره کرد.
• بیماری‌های ارثی بافت همبند : مانند : استئوژنز ایمپرفکتا (Osteogenesis imperfecta)  ، هموسیستینوری ، osteoporosis-pseudo glioma syndrome و برخی از بیماری های پوستی مانند : سندرم مارفان ، نشانگان اهلرز-دنلوس (Ehlers-Danlos) ،
• و ...

علائم و نشانه های پوکی استخوان

پوکی استخوان در مراحل اولیه و تا چندین سال می تواند بدون علامت باشد. در واقع در بسیاری از موارد ، تا زمان شکستن استخوان ، علائمی از پوکی استخوان مشاهده نمی شود. شکستگی که ناشی از پوکی استخوان است لزوما به دلیل ضربه شدید نیست .فرد ممکن از در حال راه رفتن و یا دویدن باشد که ناگهان استخوان پا او می شکند در صورتی که در حال عادی نباید این اتفاق بیافتد . پوکی استخوان در ستون فقرات می تواند باعث بروز دردهای ناراحت کننده و پیشروند و در مراحل بعدی باعث خمیدگی ستون فقرات شود. ممکن است فرد از ارتفاع کمی سقوط کند و به دلیل پوکی استخوان ، لگن او ترک بردار و یا بشکند .این سقوط می تواند بسیار آرام و بی اهمیت باشد به طوری که در حالت عادی با این مدل سقوط کردن ، هیچ آسیبی به بدن وارد نمی شود. شکستگی لگن نیاز به جراحی دارد و بهبود این شکستگی بسیار سخت و زمان بر است .

پوکی استخوان چه عوارض و عواقبی دارد؟

شاید برایتان سوال باشد که :

پوکی استخوان چه مشکلاتی برای فرد ایجاد می کند ؟

این بیماری مستقیما کیفیت زندگی فرد را هدف قرار می دهد و کیفیت زندگی او به شدت کاهش پیدا می کند. بیمارانی که دچار مشکلات لگن می شوند ، نیاز به مراقبت های طولانی مدت در خانه دارند و روند درمان این مشکل بسیار طولانی و سخت است . پوکی استخوان در سالمندان می تواند عوارض سخت تری نیز داشته باشد . در سالمندان ، مشکلات مربوط به پوکی استخوان و کاهش حرکت های ناشی از آن ، و حتی استراحت های طولانی مدت برای کاهش عوارض آن می تواند موجب پنومونی و لخته شدن خون در رگ های پایینی بدن مانند رگ های پا شود. پوکی استخوان در سالمندان حتی می تواند خطر مرگ را افزایش دهد .طبق آمار موجود در امریکا ، 20% از خانمهایی که دچار شکستگی لگن ناشی از پوکی استخوان می شوند ، در سال بعد ، به دلیل عوارض ناشی از این شکستگی از دنیا می روند. یا زمانی که فرد به دلیل پوکی استخوان ، شکستگی ستون فقرات را تجربه می کند ، در سال های بعد ، دوباره این شکستگی را در مهره های دیگر ستون فقرات تجربه خواهد کرد که می تواند عوارض بسیار بدی داشته باشد.

عوامل تعیین کننده پوکی استخوان

توده استخوانی یا تراکم استخوان‌، با مقدار استخوان موجود در ساختار اسکلت تعیین می شود. به طور کلی هر چقدر چگالی استخوان بالاتر باشد ، استخوان ها قوی تر هستند. این تراکم استخوان تا حد زیادی به جنسیت وابسته است . به عنوان مثال ، مردان نسبت به زنان ، چگالی استخوانی بیشتر دارند و یا نژاد امریکایی یا افریقایی ، نسبت به نژاد آسیایی ، چگالی استخوانی بیشتری دارند. چگالی استخوانی از دوران کودکی شروع به افزایش می کند و در حدود 25 سالگی به بیشترین میزان خود می رسد. بعد از 25 سالگی این چگالی تا حدود 10 سال تقریبا ثابت می ماند و بعد از 35 سالگی شروع به کاهش می کند. استروژن نقش بسیار مهمی در حفظ تراکم استخوانی زنان دارد.زمانی که در دوران یائسگی ، هورمون استروژن بدن زنان افت می کند ، روند از دست دادن تراکم استخوان ها تسریع می شود.

نحوه تشخیص پوکی استخوان چگونه است ؟

متخصصان برای تشخیص این بیماری از روش های مختلفی استفاده می کنند که بستگی به نظر پزشک و شرایط جسمی فرد دارد. اشعه ایکس می تواند پوکی استخوان را به راحتی نشان دهد چرا که استخوان هایی که تراکم کمی دارند به راحتی قابل تشخیص هستند و معمولا نازک تر از استخوان های طبیعی می باشند. اگر پوکی استخوان با عکس برداری با اشعه ایکس تشخیص داده شود به این معنی است که حداقل 30% از تراکم استخوان از دست رفته است . البته این روش ، برای تشخیص میزان بیماری ، کاملا دقیق نیست . برای تشخیص دقیق تر ، بنیاد ملی پوکی استخوان امریکا توصیه می کند از روش اسکن دانسیته استخوان، که سنجش جذب اشعه X با انرژی دوگانه (Dual-Energy X-ray Absorptiometry) (DXA) نیز نامیده می شود ، استفاده شود. اسکن DXA می تواند تراکم استخوان در لگن ، ستون فقرات و ساعد را به صورت دقیق نشان دهد.این اسکن فقط 5 الی 15 دقیقه زمان می برد و کاملا دقیق است . پوکی استخوان در زنان بعد از آزمایش ، چگالی استخوان فرد با میانگین چگالی در بزرگسالان هم جنس و هم نژاد فرد مقایسه می شود. نمره ای که به دست می آید را با T علامت گذاری می کنند. معمولا اگر عدد T کمتر از 2.5 باشد ، پوکی استخوان نامیده می شود.

درمان پوکی استخوان

معمولا هدف از درمان پوکی استخوان ، جلوگیری از کاهش بیشتر تراکم استخوان ،‌جلوگیری از شکستگی های احتمالی و در مواردی ممکن است افزایش تراکم استخوان باشد. با وجود اینکه اگر این مشکل زود تشخیص داده شود می توان سرعت کاهش تراکم استخوان را کم کرد ولی در حالت کلی هیچ کدام از روش های درمانی ، به صورت کامل پوکی استخوان را درمان نمی کند. به عبارت دیگر اگر استخوانی دچار این بیماری شده باشد ، افزایش تراکم استخوانی به این راحتی ها نیست و در بسیار از موارد قابل انجام نیست .بنابراین در این بیماری ، پیشگیری بهترین راه درمان است .

روش های پیشگیری از پوکی استخوان

• مصرف سیگار را ترک کنید
• مصرف نوشابه های گاز دار و مخصوصا نوشابه مشکی و هر نوشیدنی حاوی فسفر را قطع کنید. زمانی که میزان فسفر خون افزایش پیدا می کند ، تمایل استخوان به دریافت فسفر بیشتر از کلسیم است . به همین دلیل در این شرایط ، معمولا کلسیم استخوان در خون آزاد شده و فسفر جایگزین آن می شود.فسفر حالت اسفنجی به استخوان می دهد و استخوان قدرت خود را از دست داده و چیزی شبیه به پفک می شود.
• مصرف الکل را قطع کنید
• ورزش کنید
• رژیم غذایی خود را اصلاح کنید و خوراکی های حاوی کلسیم و ویتامین D را بیشتر مصرف کنید.
• مصرف داروهایی که باعث کاهش تراکم استخوان می شوند ، کاهش دهید و یا اگر ممکن است با صلاح دید پزشک ، کلا قطع کنید و یا با داروی دیگری جایگزین کنید.
• با مشورت با پزشک ، از داروها و مکمل های مناسب استفاده کنید.

ورزش های مختلفی می توانید برای این منظور انجام دهید ولی توجه داشته باشید ورزش کردن تاثیر چندانی در افزایش تراکم استخوان ها ندارد.تنها فایده ورزش این است که می تواند سرعت از دست دادن تراکم استخوان را کاهش دهد.همچنین با افزایش قدرت عضلات می تواند فشار رو از روی استخوان ها بردارد. هنوز یه صورت دقیق مشخص نیست که کدام نوع ورزش می تواند برای این مورد مفیدتر باشد ولی اکثر پزشکان ، پیاده روی را ترجیح می دهند. سیگار کشیدن می تواند در طول زندگی به میزان 10درصد از تراکم استخوانی را کاهش دهد.همچنین سیگار کشیدن زنان علاوه بر اینکه به صورت مستقیم می تواند باعث کاهش تراکم استخوانی شود ، می تواند باعث کاهش بیشتر استروژن در دوران یائسگی شده و احتمال پوکی استخوان را بیشتر افزایش دهد.

مصرف مکمل کلسیم برای جلوگیری از پوکی استخوان

داشتن استخوان های قوی نیازمند دریافت کلسیم به میزان مناسب در دوران کودکی و نوجوانی است و در هر دو جنس اهمیت دارد.ولی توجه داشته باشید که مصرف مکمل کلسیم به تنهایی نمی تواند از پوکی استخوان جلوگیری کند.

میزان مجاز مصرف مکمل کلسیم به شرح زیر است :

• در کودکان 1 الی 10 ساله ، 800 میلی گرم در روز
• برای جوانان 11 تا 24 سال 1200 میلیگرم در روز
• برای آقایان 1000 میلی گرم در روز
• برای خانم ها 1000 میلیگرم در روز + مکمل های استروژن
• برای زنان باردار 1200 الی 1500 میلیگرم در روز
• برای زنانی که در دوره یائسگی قرار دارند و استروژن مصرف نمی کنند 1500 میلیگرم در روز

توجه : میزان مصرف مکمل های کلسیم نباید بیش از 2000 میلی گرم در روز باشد.

کلسیم موجود در مواد غذایی

• در یک لیوان شیر طبیعی و خوب حدودا 300 میلی گرم کلسیم وجود دارد.
• در یک لیوان ماست حدود 450 میلیگرم کلسیم وجود دارد
• 130 میلی گرم کلسیم در 150 گرم پنیر وجود دارد
• 300 میلی گرم کلسیم در یک لیوان آب پرتقال طبیعی وجود دارد.

توصیه می شود بیشتر میزان کلسیم مورد نیاز بدن را از طریق خوراکی ها تامین کنید. به دلیل اینکه ممکن است روده ها قادر به جذب 500 میلیگرم کلسیم در زمان کم نباشند ، توصیه می شود مکمل های کلسیم را در سه وعده متفاوت مصرف کنید.

عوارض جانبی مکمل های کلسیم

مکمل های کلسیم معمولا بی خطر هستند و عوارض جانبی خاصی ایجاد نمی کنند.یبوست ، سوءهاضمه و شکم درد از عوارض جانبی رایج این مکمل هاست .برخی از بیماران برای بلع مکمل های کلسیم دچار مشکل می شوند که در این مورد می توان از آبنبات های مخصوص کلسیم استفاده کرده که به مرور در دهان حل می شوند. برخی از داروها می توانند جذب کلسیم را مختل کنند.مانند داروهای مهار کننده پروتون پمپ مانند امپرازول ، لانسوپرازول ، پنتوپرازول (Pantoprazole) ، رابپرازول و ...

مصرف ویتامین D برای جلوگیری از پوکی استخوان

مصرف کافی کلسیم در کنار میزان کافی ویتامین D می تواند برای سلامت و استحکام استخوان ها بسیار مفید باشد. مصرف ویتامین D از چند جنبه می تواند برای استخوان ها مفید باشد. ویتامین D می تواند جذب کلسیم را در روده ها افزایش دهد .کمبود ویتامین D به تنهایی می تواند باعث کاهش تراکم استخوان به دلیل کاهش جذب کلسیم شود (استئومالاسی). قرار گرفتن در معرض نور خورشید می تواند تولید ویتامین D را در بدن تحریک کند.از طریق خوراکی ها نیز می توان تا حدودی ویتامین D دریافت کرد.در صورتیکه به هر دلیلی قادر به دریافت طبیعی این ویتامین نیستید می تواند تحت نظر پزشک ، از مکمل های مناسب استفاده کنید. میزان توصیه شده مصرف ویتامین D به این صورت است :

•  800 واحد (IU) در روز برای افراد بالای 71 سال
• 600 واحد در روز برای زنان و مردان بزرگسال
• 500 واحد برای کودکان
• 400 واحد برای نوزادان

کسی که دچار پوکی استخوان شده است معمولا توصیه می شود 400 واحد ویتامین D  به صورت روزانه مصرف کند.در حال حاضر معمولا اکثر قرص های مولتی ویتامین حاوی 400 واحد ویتامین D هستند.

داروهای درمان پوکی استخوان

در حال حاضر هدف از مصرف داروهای موجود ، جلوگیری کردن از کاهش تراکم استخوان است و معمولا تاثیر کمی در افزایش تراکم استخوان دارند.

داروهای گروه بیس فسفونات

بیس فسفونات ها برای کاهش خطر شکستگی لگن ، شکستگی مچ و شکستگی ستون فقرات تجویز می شوند.

1 - لیست رایج ترین داوهای گروه بیس فسفونات

1. آلندرونات
2. رزیدرونات
3. ایباندرونات

4. زولدرونیک اسید

برای کاهش عوارض جانبی ، داروهای بیس فسفونات باید صبح مصرف شود.بهترین زمان مصرف 30 دقیقه قبل از صبحانه و با معده خالی است .برای اثر گذاری و جذب بهتر داروهای گروه بیس فسفونات ، بلافاصله بعد از مصرف دارو ، حداقل یک لیوان آب مصرف کنید. همچنین در صورتی که بعد از مصرف این دارو ، آب ننوشید ، می تواند باعث زخم دستگاه گوارشی شود. این داروها نباید همراه شیر و سایر مواد خوراکی حاوی کلسیم مصرف شود چراکه جذب دارو کاهش پیدا می کند.همین مورد برای مصرف همزمان مکمل های حاوی کلسیم همراه با این دارو نیز وجود دارد و نباید انجام شود. 30 دقیقه بعد از مصرف بیس فسفونات ها ، نباید چیزی بخورید و یا چیزی بنوشید.

آلندرونات

آلندرونات یک آمینو بیس فسفونات است .آلندرونات برای پیشگیری و درمان پوکی استخوان استفاده می شود.همچنین در زمان مصرف داروهای قوی که باعث کاهش تراکم استخوان می شوند ، آلندرونات نیز تجویز می شود تا از پوکی استخوان جلوگیری کند. در تحقیقات اخیر مشخص شده است که مصرف آلندرونات می تواند باعث جلوگیری از کاهش تراکم استخوان ها و در مواردی حتی باعث افزایش تراکم استخوان در ستون فقرات ، لگن و بازوها شود. این دارو معمولا یک بار در هفته و به صورت خوراکی و قرص مصرف می شود. البته در صورت ابتلا به پوکی استخوان شدید ، مصرف روزانه آن نیز به تایید رسیده است . رایج ترین عارضه جانبی آلندرونات ، تحریک و مشکلات مری است .در موارد نادر ، زخم مری گزارش شده است . این مورد می تواند به دلیل مصرف نکردن آب باشد.

رزیدرونات سدیم risedronate sodium

رزیدرونات سدیم risedronate sodium نیز یکی دیگر از داروهای گروه بیس فسفونات است .این دارو نیز برای پیشگیری و درمان پوکی استخوان یائسگی و جلوگیری از کاهش تراکم استخوان به دلیل مصرف داروهای مرتبط با کورتیزون ، مصرف می شود. این دارو ، نسبت به آلندرونات ، مشکلات کمتری برای مری ایجاد می کند.

ایباندرونیک اسید (Ibandronate)

ایباندرونیک اسید نیز برای پیشگیری و درمان پوکی استخوان و بخصوص در دوران یائسگی مورد استفاده قرار می گیرد. این دارو به صورت مصرف روزانه و یا تزریق وریدی و هر سه ماه یکبار استفاده می شود.

زولدرونیک اسید Zoledronic acid

زولدرونیک اسید Zoledronic acid یک دارو از گروه بیس فسفونات است که به صورت وریدی و سالی یکبار استفاده می شود و تاثیر بسیار خوبی در پیشگیری و درمان پوکی استخوان دارد. به دلیل اینکه تزریق بیس فسفونات می تواند باعث دردهای عضلانی و مفصلی شود ، چند روز قبل از تزریق و چند روز بعد از آن به فرد ، داروی استامینوفن داده می شود.

2 - داروهای درمان پوکی استخوان - تعدیل‌کننده انتخابی گیرنده استروژن  SERM

تعدیل‌کننده انتخابی گیرنده استروژن یا  SERM گروهی از داروها هستند که بر روی گیرنده های استروژن تاثیر می گذارند. برخی از رایج ترین داروهای این گروه عبارتند از :

رالوکسیفن (Raloxifene)

رالوکسیفن (Raloxifene) نوعی داروی تاثیر گذار بر روی استروژن است که در برخی از بافت های بدن مانند استروژن عمل می کند و در برخی دیگر ، خاصیت ضد استروژن دارد. از این گروه از داروها برای بهره مندی از فواید استروژن در کنار جلوگیری از عوارض جانبی آن استفاده می شود.رالوکسیفن می تواند خواص استروژن را بر روی استخوان افزایش داده و در مقابل از افزایش عوارض آن بر روی رحم و افزایش احتمال سرطان رحم جلوگیری کند. اولین دارو که از این گروه از داروها به بازار آمد ، تاموکسیفن بود. تاموکسیفن اثر استروژن را بر روی سینه مسدود می کند ولی تاثیر آن را بر روی استخوان افزایش داده و از پوکی استخوان جلوگیری می کند.در زنانی که یکی از سینه های آنها دچار سرطان شده است ، از تاموکسیفن برای جلوگیری از بروز سرطان در آن یکی سینه استفاده می شود. رالوکسیفن دومین دارو از این گروه بود که به بازار آمد و توسط FDA برای پیشگیری و درمان پوکی استخوان مورد تایید قرار گرفته است . در یک مطالعه سه ساله بر روی 600 زن یائسه مشخص شد که مصرف رالوکسیفن باعث افزایش تراکم استخوانی در این زنان شده بود و میزان کلسترول بد خون نیز کاهش پیدا کرده بود در حالی که هیچ عارضه جانبی بر روی رحم ایجاد نشده بود.

عوارض جانبی رالوکسیفن

به دلیل خاصیت آنتی استروژن این دارو ، رایج ترین عارضه آن گرگرفتگی و حالاتی شبیه به اوایل یائسگی در زنان است . همچنین مصرف رالوکسیفن می تواند خطر لخته شدن خون و ترومبوز ورید عمقی ( DVT ) و آمبولی ریوی (لخته شدن خون در ریه) را افزایش دهد. بیشترین احتمال خطر لخته شدن خون در دوره مصرف رالوکسیفن ، در چهار ماه اول شروع مصرف این دارو می باشد. در دوره مصرف این دارو، فرد باید از بی تحرکی طولانی مدت خودداری کند.

کلسی تونین برای درمان پوکی استخوان

کلسی تونین نوعی داروی هورمونی است که از طرف FDA برای درمان پوکی استخوان تایید شده است . کلسی تونین را می توان به صورت زیر پوستی ، تزریق به عضله و یا به صورت استنشاقی مصرف کرد. نوع دیگری از دارو به عنوان کلسی تونین داخل رحمی نیز وجود دارد. کلسی تونین در زنان یائسه از پوکی استخوان جلوگیری می کند و در زنانی که دچار پوکی استخوان شده اند می تواند تراکم استخوان را در ستون فقرات افزایش دهد . کلسی تونین ، از سایر داروهایی که قبلا معرفی شد ، ضعیف تر و کم اثرتر است .همچنین تاثیر گذاری کلسی تونین در جلوگیری از مشکلات استخوان لگن به اثبات نرسیده است . از کلسی تونین فقط زمانی استفاده می شود که بیمار به هر دلیلی قادر به مصرف سایر داروها نباشد .

سينوپار یا تریپاراتاید

سينوپار نام تجاری داروی تریپاراتاید (Teriparatide) است .تریپاراتاید نوعی داروی هورمونی مصنوعی از هورمون پاراتیروئید است که به تنظیم متابولیسم کلسیم بدن کمک می کند. برخلاف داروهای قبلی که از کاهش تراکم استخوانی جلوگیری می کنند ، تریپاراتاید باعث افزایش تراکم استخوان می شود.این دارو به صورت تزریقی استفاده می شود و نباید بیش از 24 ماه به صورت پی در پی استفاده شود. از این دارو بیشتر برای جلوگیری از شکستگی استخوان ستون فقرات استفاده می شود ولی مشخص نیست که می تواند برای استخوان لگن نیز مفید باشد یا خیر . معمولا بعد از یک دوره مصرف دوساله ، ادامه درمان با یکی از داروهای گروه بیس فسفونات انجام می شود.

داروی پرولیا (دنوزوماب)

داروی پرولیا (دنوزوماب) آخرین داروی رایج برای پوکی استخوان است .داروی پرولیا (دنوزوماب) نیز با افزایش جذب کلسیم از خون توسط استخوان ، باعث افزایش تراکم استخوان ها شده و از شکستگی استخوان جلوگیری می کند .این دارو به صورت آمپول و دوبار در سال تزریق می شود. این دارو می تواند باعث افزایش احتمال ابتلا به انواع عفونت ها و کاهش کلسیم خون شود.

هورمون درمانی

هورمون درمانی با هورمون استروژن می تواند در دوران یائسگی از پوکی استخوان جلوگیری کند.استروژن به صورت قرص و آمپول مورد استفاده قرار می گیرد.برای جلوگیری از افزایش احتمال سرطان رحم به دلیل افزایش هورمون استروژن ، در برخی از داروها ، استروژن به صورت ترکیبی با پروژسترون وجود دارد. این روش درمانی می تواند احتمال حمله قلبی ، سکته مغزی ، ایجاد لخته خون در رگ ها ، سرطان پستان را افزایش دهدبه همین دلیل استفاده از این داروها برای مدت طولانی به هیچ عنوان توصیه نمی شود.

پیشگیری از پوکی استخوان در زمان مصرف داروها

استفاده طولانی مدت از برخی از داروها می تواند تراکم استخوانی را کاهش دهد.مانند داروهای گروه کورتیکواستروئید مثل پردنیزون ، کورتیزون و پردنیزولون که در صورت مصرف طولانی مدت می توانند منجر به پوکی استخوان شوند. این داروها جذب کلسیم در روده را تحت تاثیر قرار داده و دفع کلسیم توسط کلیه ها را افزایش داده و متابولیسم کلسیم در استخوان را دچار اختلال می کنند . برای جلوگیری از این عوارض ، در صورتی که بیمار مجبور به استفاده طولانی مدت از این داروها می باشد ، جهت جلوگیری از پوکی استخوان باید مکمل کلسیم به همراه مکمل ویتامین D تحویز شود. ممکن است پزشک برای بیمار یکی از داروهای آلندرونات یا زولدرونیک اسید را نیز در نظر بگیرد.

عوارض و خطرات پوکی استخوان

عارضه اصلی پوکی استخوان ، شکستن استخوان است .معمولا تا زمانی که استخوان نشکند ، پوکی استخوان علائم چشمگیری ایجاد نمی کند .گاهی ممکن است برخی از شکستگی های استخوان ستون فقرات باعث وارد شدن فشار به اعصاب و نخاع شود که در این صورت نیاز به عمل جراحی وجود دارد. در موارد خیلی شدید ، شکستگی های مکرر می تواند منجر به کاهش قد شدید در فرد شود.