دیابت چیست و چه کسانی در معرض خطر آن قرار دارند؟

دیابت یک بیماری مزمن است که بر نحوه استفاده بدن از قند خون (گلوکز) تأثیر می‌گذارد. گلوکز منبع حیاتی انرژی برای سلول‌ها و بافت‌های بدن شما است و از غذاهایی که می‌خورید به دست می آید. انسولین، هورمونی که توسط پانکراس تولید می‌شود، به انتقال گلوکز از جریان خون به سلول‌ها کمک می‌کند.

با این حال، افراد مبتلا به دیابت سطح قند خون بالایی دارند زیرا بدن آنها انسولین کافی تولید نمی‌کند یا نمی‌تواند به طور موثر از انسولین تولید شده استفاده کند. دو نوع اصلی دیابت وجود دارد:

دیابت نوع 1: این یک بیماری خودایمنی است که در آن سیستم ایمنی به سلول‌های تولید کننده انسولین پانکراس حمله کرده و آنها را از بین می‌برد و منجر به کمبود کامل انسولین می‌شود. دیابت نوع 1 معمولا در کودکان و بزرگسالان جوان تشخیص داده می‌شود و برای مادام العمر نیاز به انسولین درمانی دارد.

دیابت نوع 2: این شایع‌ترین شکل دیابت است و زمانی ایجاد می‌شود که بدن در برابر انسولین مقاوم می‌شود یا انسولین کافی برای حفظ سطح قند خون طبیعی تولید نمی‌کند. دیابت نوع 2 می‌تواند در هر سنی ایجاد شود، اما در بزرگسالان، به ویژه افرادی که اضافه وزن یا چاق هستند، شایع‌تر است.

انواع دیگری از دیابت نیز وجود دارد، از جمله دیابت بارداری (که در دوران بارداری رخ می‌دهد) و اشکال نادر دیابت ناشی از جهش‌های ژنتیکی، بیماری‌های پانکراس یا شرایط ناشی از دارو.

در ادامه همراه ما باشید تا عوامل خطر و علائم دیابت را بررسی نماییم.

دیابت چه علائمی دارد؟

علائم دیابت بسته به نوع و شدت بیماری می‌تواند متفاوت باشد، اما برخی از علائم و نشانه‌های رایج عبارتند از:

• افزایش تشنگی و تکرر ادرار: وقتی سطح قند خون بالا باشد، کلیه‌ها برای تصفیه و جذب گلوکز اضافی سخت‌تر کار می‌کنند که منجر به تولید ادرار بیشتر و افزایش تشنگی می‌شود.
• افزایش گرسنگی: از آنجایی که سلول‌های بدن به اندازه کافی گلوکز دریافت نمی‌کنند، با وجود سطح بالای قند خون، بدن ممکن است برای جبران غذای بیشتری میل کند.
• خستگی: کمبود گلوکز در سلول‌ها می تواند باعث خستگی مفرط شود.
• تاری دید: سطح بالای قند خون می‌تواند باعث تورم عدسی چشم شود و منجر به تاری دید شود.
• بهبود آهسته: در بیماری دیابت، بهبود زخم‌ها، بریدگی‌ها یا کبودی‌ها ممکن است بیشتر از حد معمول طول بکشد.
• بی‌حسی یا گزگز در دست‌ها یا پاها: دیابت می‌تواند باعث آسیب عصبی شود که می‌تواند منجر به بی‌حسی یا احساس گزگز در اندام‌ها شود.
• کاهش وزن غیرقابل توضیح: در افراد مبتلا به دیابت نوع 1، کاهش وزن ممکن است با وجود افزایش اشتها اتفاق بیفتد، زیرا بدن زمانی که نمی‌تواند از گلوکز استفاده کند شروع به تجزیه عضلات و چربی برای انرژی می‌کند.
• خشکی دهان یا پوست: سطح بالای قند خون می‌تواند باعث کم آبی بدن و خشکی دهان یا پوست شود.

توجه به این نکته مهم است که برخی از افراد مبتلا به دیابت نوع 2 ممکن است در ابتدا هیچ علامتی را تجربه نکنند یا علائم آنها خفیف باشد و مورد توجه قرار نگیرد. به همین دلیل است که معاینات منظم و آزمایش قند خون، به ویژه برای افرادی که در معرض خطر بالای ابتلا به دیابت هستند، مهم است.

چه کسانی در معرض خطر دیابت قرار دارند؟

عوامل متعددی می‌توانند خطر ابتلا به دیابت را در افراد افزایش دهند، از جمله:

• سابقه خانوادگی: اگر فردی والدین، خواهر و برادر یا فرزندی مبتلا به دیابت داشته باشد، ممکن است در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به این بیماری باشد.
• اضافه وزن یا چاقی: اضافه وزن یا چاقی می‌تواند باعث مقاومت به انسولین شود که می‌تواند منجر به دیابت نوع 2 شود.
• عدم تحرک بدنی: سبک زندگی بی‌تحرک می‌تواند به ایجاد دیابت نوع 2 کمک کند، زیرا فعالیت بدنی می‌تواند به بدن کمک کند تا به طور موثرتری از انسولین استفاده کند.
• سن: خطر ابتلا به دیابت نوع 2 با افزایش سن به خصوص پس از 45 سالگی افزایش می‌یابد.
• قومیت: گروه‌های قومی خاص مانند آمریکایی‌های آفریقایی‌تبار، اسپانیایی‌تبار، لاتین‌آمریکایی، بومیان آمریکایی و آسیایی‌آمریکایی‌ها در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به دیابت نوع 2 هستند.
• دیابت بارداری: زنانی که در دوران بارداری به دیابت بارداری مبتلا می‌شوند، در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به دیابت نوع 2 در مراحل بعدی زندگی قرار دارند.
• سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS): زنان مبتلا به PCOS (یک اختلال هورمونی که بر تخمدان‌ها تأثیر می‌گذارد) بیشتر در معرض خطر ابتلا به دیابت نوع 2 هستند.
• فشار خون بالا و کلسترول بالا: این شرایط می‌توانند خطر ابتلا به دیابت نوع 2 را افزایش دهند.

توجه به این نکته ضروری است که دیابت نوع 1 به عوامل سبک زندگی ارتباطی ندارد و تصور می‌شود که به دلیل ترکیبی از عوامل ژنتیکی و محیطی ایجاد می‌شود.

بهبود دیابت با درمان‌های پزشکی

چندین درمان پزشکی برای کمک به مدیریت دیابت و بهبود کنترل قند خون وجود دارد. برنامه درمانی خاص به نوع و شدت دیابت و همچنین سلامت کلی و سابقه پزشکی فرد بستگی دارد. برخی از درمان‌های رایج دیابت عبارتند از:

• انسولین درمانی: افراد مبتلا به دیابت نوع 1 همیشه به انسولین درمانی نیاز دارند، زیرا بدن آنها نمی‌تواند انسولین تولید کند. برخی از افراد مبتلا به دیابت نوع 2 نیز ممکن است به انسولین درمانی نیاز داشته باشند، البته اگر سایر درمان‌ها در کنترل قند خون موثر نباشند.
• داروهای خوراکی: برای افراد مبتلا به دیابت نوع 2، چندین دسته از داروهای خوراکی وجود دارد که می‌توانند به کنترل قند خون کمک کنند. این داروها به روش‌های مختلفی برای بهبود حساسیت به انسولین، تحریک تولید انسولین یا کاهش تولید گلوکز در کبد عمل می‌کنند.
• تغییر سبک زندگی: رژیم غذایی و ورزش می‌تواند نقش مهمی در مدیریت دیابت داشته باشد. یک رژیم غذایی سالم که سرشار از فیبر، میوه‌ها، سبزیجات، پروتئین بدون چربی و چربی‌های سالم است می‌تواند به بهبود کنترل قند خون کمک کند. فعالیت بدنی منظم همچنین می‌تواند به کاهش قند خون، بهبود حساسیت به انسولین و کاهش خطر عوارض کمک کند.
• پایش مداوم گلوکز (CGM): این سیستم از یک حسگر کوچک در زیر پوست استفاده می‌کند تا سطح قند خون را به طور مداوم در طول روز بررسی کند. این دستگاه می‌تواند بازخوردی واقعی در مورد روند قند خون ارائه کند، که امکان دوز دقیق‌تر انسولین و مدیریت کلی بهتر دیابت را فراهم می‌کند.
• جراحی چاقی: در برخی موارد، جراحی چاقی (جراحی کاهش وزن) ممکن است برای افراد مبتلا به دیابت نوع 2 که چاق هستند یا مشکلات سلامتی مهم دیگری دارند، گزینه‌ای باشد. این جراحی می‌تواند مقدار غذایی که معده می‌تواند نگه دارد را کاهش دهد و همچنین نحوه جذب و استفاده بدن از مواد مغذی را تغییر می‌دهد. با مجموع این عمال، سطح قند خون بهبود می‌یابد.

همکاری نزدیک با یک دکتر دیابت برای ایجاد یک برنامه درمانی شخصی جهت مدیریت دیابت بسیار مهم است. همچنین نظارت و پیگیری منظم برای اطمینان از اینکه برنامه درمانی به طور موثر کار می‌کند نیز بسیار مهم است.

آیا می‌توان از بروز دیابت جلوگیری کرد؟

ازدیابت نوع 1 نمی‌توان پیشگیری کرد، زیرا تصور می‌شود که به دلیل ترکیبی از عوامل ژنتیکی و محیطی ایجاد می‌شود. با این حال، دیابت نوع 2 را اغلب می‌توان از طریق تغییرات سبک زندگی، مانند حفظ وزن سالم، فعالیت بدنی و داشتن یک رژیم غذایی متعادل، پیشگیری کرد یا به تاخیر انداخت. راهکارهای دیگری که ممکن است به پیشگیری یا به تاخیر انداختن ابتلا به دیابت نوع 2 کمک کند عبارتند از کاهش استرس، خواب کافی و اجتناب از سیگار کشیدن و مصرف زیاد الکل. معاینات منظم توسط دکتر دیابت و آزمایش قند خون نیز می‌تواند به شناسایی علائم اولیه دیابت کمک کند و امکان مداخله و مدیریت سریع را فراهم می‌کند.

در انتها دیابت با مراجعه مداوم به پزشک و داشتن زندگی سالم قابل کنترل است، برای دریافت نوبت از بهترین پزشکان دیابت تهران می توانید به لینک زیر مراجعه کنید:
https://doctoreto.com/doctors/service/diabetes/city/tehran