آریتمی قلب چیست و چه عوارضی دارد

• آریتمی قلب چیست؟
• چه عواملی باعث بروز آریتمی می‌شوند؟
• علائم آریتمی قلب کدام‌اند؟
• چه راه‌هایی برای درمان آریتمی قلب وجود دارد؟

آریتمی قلب چیست و چه عوارضی دارد

مقدمه آریتمی قلب

یک قلب سالم همواره با آهنگ مشخص و منظمی می تپد. البته طبیعی است که سرعت ضربان در اوقات استراحت و یا فعالیت تفاوت داشته باشد. اما در هر حال، آنچه مهم است هماهنگی همه قسمت ها و سیگنال ها در یک قلب سالم است. گاهی بنا بر دلایلی، ممکن است ضربان های قلب دچار بی نظمی شوند و یا سرعت تپش آن بیشتر یا کمتر از حالت عادی باشد. این حالت را آریتمی قلب (Arrhythmia) می نامند که در اثر عواملی چون استرس و یا آسیب های قلبی ایجاد می گردد. معمولا درمان آریتمی با رفع عامل ایجاد آن (مثل عامل استرس زا) انجام می شود. اما در مواردی هم باید درمان را کاملا جدی گرفت تا شخص با عوارض جبران ناپذیر آن و حتی مرگ روبرو نگردد. در این مقاله قصد داریم به معرفی آریتمی قلبی، عوارض و راه های درمانی آن بپردازیم.

چه عواملی باعث بروز آریتمی می‌شوند؟

برای آنکه بتوانیم علت آریتمی یا کژآهنگی قلب را بهتر درک کنیم ابتدا به روال طبیعی عملکرد قلب نگاهی می‌اندازیم.

قلب انسان چگونه می‌تپد؟

قلب از چهار حفره تشکیل می‌شود؛ دو حفره بالایی به نام دهلیز و دو حفره پایینی به نام بطن. کنترل ریتم قلب به عهده یک ضربان ساز طبیعی (گره سینوسی) در دهلیز راست قلب است. گره سینوسی وظیفه دارد با ارسال سیگنال‌های الکتریکی، هر یک از ضربان قلب را آغاز کند. این سیگنال‌ها در سراسر دهلیزها حرکت می‌کنند و به این ترتیب باعث می‌شوند عضلات قلب منقبض شوند و خون را به داخل بطن‌ها پمپاژ کنند. در مرحله بعد این سیگنال‌ها به دسته‌ای از سلول‌ها به نام گره AV می‌رسند و سرعت آن‌ها کمتر می‌شود. همین تاخیر جزئی باعث می‌شود خون در بطن‌ها پر شود و به محض دریافت سیگنال الکتریکی منقبض شوند و خون را به ریه‌ها یا سایر اعضای بدن پمپاژ کنند. این فرایند سیگنال دهی در یک قلب سالم معمولاً به آرامی انجام می‌شود؛ در نتیجه ضربان قلب طبیعی در حالت استراحت بین 60 تا 100 ضربه در دقیقه است. مهم‌ترین مواردی که می‌توانند منجر به ضربان قلب نامنظم (آریتمی قلب) شوند عبارتند از:

• حمله قلبی تازه یا زخم‌های ناشی از حمله‌های قبلی
• انسداد عروق قلب (بیماری عروق کرونر- Coronary Artery)
• تغییرات در ساختار قلب، مثل بیماری ماهیچه قلب یا کاردیومیوپاتی (Cardiomyopathy)
• دیابت
• فشار خون بالا
• ابتلا به COVID-19
• پرکاری تیروئید یا هیپرتیروئیدیسم (Hyperthyroidism)
• وقفه تنفسی در خواب یا آپنه خواب (Sleep Apnea)
• کم کاری غده تیروئید یا هیپوتروئیدیسم (hypothyroidism)
• مصرف داروهایی مثل داروی سرماخوردگی و آلرژی (بدون نسخه پزشک)
• مصرف بیش از حد الکل یا کافئین
• سوء مصرف مواد مخدر
• ژنتیک
• سیگار کشیدن
• استرس یا اضطراب

علائم آریتمی قلب کدام‌اند؟

علائم آریتمی قلب کدام‌اند؟

غیرطبیعی بودن ریتم قلب ممکن است اصلاً با هیچگونه علائم جدی همراه نباشد و پزشک حین معاینه برای سایر عارضه‌های فعلی متوجه آریتمی قلب شده باشد. اما در هر صورت مهم‌ترین علائم این بیماری عبارتند از:

• تپش قلب سریع یا تاکی‌کاردی (tachycardia)
• ضربان قلب آهسته یا برادی‌کاردی (bradycardia)
• درد قفسه سینه
• تنگی نفس
• اضطراب
• خستگی
• سبکی سر یا سرگیجه
• تعریق
• غش (سنکوپ)

چه راه‌هایی برای درمان آریتمی قلب وجود دارد؟

چه راه‌هایی برای درمان آریتمی قلب وجود دارد؟

روش درمان آریتمی قلب به این بستگی دارد که بیمار تپش قلب سریع داشته باشد یا آهسته. برخی از آریتمی‌های قلبی نیازمند درمان نیستند و پزشک معالج وضعیت بیمار را طی چند جلسه معاینه بررسی می‌کند. تنها مواقعی درمان غیرطبیعی بودن ریتم قلب ضروری است که اختلال در ریتم قلب علائم قابل توجهی به همراه داشته باشد یا بیمار را در معرض خطر مشکلات قلبی جدی‌تر قرار دهد. برای درمان این عارضه داروها، تراپی‌هایی مثل کاروتید یا مانور واگ (Vagal Maneuvers)، کاردیوورژن (Cardioversion)، کاتتر (Catheter) یا جراحی قلب توصیه می‌شود.

تجویز دارو برای درمان آریتمی قلب

داروهای مورد استفاده برای درمان کژآهنگی تا حد زیادی به نوع آریتمی و عوارض احتمالی آن بستگی دارد. به عنوان مثال غالباً برای افراد مبتلا به تاکی‌کاردی داروهایی برای کنترل ضربان قلب و بازگرداندن ریتم طبیعی آن تجویز می‌شود. اگر بیمار به عارضه فیبریلاسیون دهلیزی (Atrial Fibrillation) مبتلا باشد، به احتمال زیاد برای جلوگیری از لخته شدن خون داروهای رقیق کننده خون تجویز می‌شود.

روش‌های درمانی برای درمان اختلال در ریتم قلب

متداول‌ترین روش‌های درمانی آریتمی قلب شامل مانور واگ و کاردیوورژن برای کنترل ضربان قلب نامنظم است.

روش های جراحی و غیر جراحی برای درمان آریتمی قلب

در برخی موارد برای درمان عارضه اختلال در ریتم قلب روش‌های جدی‌تر مثل کاتتر یا جراحی توصیه می‌شود. حتی گاهی درمان برخی از انواع آریتمی نیازمند عمل جراحی قلب باز است. مهم‌ترین روش‌ها و جراحی‌های لازم برای درمان آریتمی قلبی عبارتند از:

• کاتتر ابلیشن (Catheter Ablation): در روش کاتتر ابلیشن، پزشک یک یا چند کاتتر را از دل رگ‌های خونی عبور می‌دهد و به قلب می‌رساند. الکترودهایی که در نوک کاتتر قرار دارند داخل قلب بیمار اسکارهای کوچک ایجاد می‌کنند تا بتوانند سیگنال‌های الکتریکی غیرطبیعی را مسدود و ضربان قلب طبیعی را بازیابی کنند.
• دستگاه ضربان ساز (Pacemaker): اگر دلیلی برای ضربان قلب آهسته (برادی‌کاردی) وجود نداشته باشد که بتوان آن را اصلاح کرد معمولاً پزشک معالج دستگاه ضربان ساز را توصیه می‌کند. زیرا هیچ دارویی وجود ندارد که مطمئن باشیم سرعت ضربان قلب را افزایش می‌دهد. ضربان ساز دستگاه کوچکی است که معمولاً در نزدیکی استخوان ترقوه کاشته می‌شود و با ارسال تکانه‌های الکتریکی قلب را تحریک می‌کند تا با سرعت ثابتی بکوبد.
• دستگاه الکتروشوک – دفیبریلاتور قابل کاشت (ICD): اگر بیمار در معرض خطر ضربان قلب خطرناک یا نامنظم در حفره‌های پایینی قلب باشد (تاکی‌کاردی بطنی یا فیبریلاسیون بطنی)، یا ایست ناگهانی قلب را تجربه کند احتمالاً پزشک معالج استفاده از این دستگاه را توصیه خواهد کرد. ICD واحدی است که با باتری کار می‌کند و درست شبیه ضربان ساز نزدیک استخوان ترقوه کاشته می‌شود. این دستگاه هر زمان ریتم غیرطبیعی قلب را تشخیص دهد با ایجاد شوک سعی می‌کند آن را به حالت طبیعی بازگرداند.
• روش قلب ماز (Maze). در این روش درمان قلب پزشک معالج اسکارهایی در محل بافت دهلیزها ایجاد می‌کند تا به این ترتیب در کار سیگنال‌های نامنظم قلب تداخل ایجاد کند. این روش معمولاً برای افرادی تجویز می‌شود که با روش‌های درمانی دیگر بهبود نمی‌یابند یا به هر دلیلی جراحی قلب باز انجام داده‌اند.
• جراحی بای پس عروق کرونر (Coronary Bypass Surgery). اگر بیمار علاوه بر آریتمی قلب به بیماری شدید عروق کرونر مبتلا باشد، پزشک معالج ممکن است تصمیم بگیرد جراحی بای پس کرونر انجام دهد و جریان خون به سمت قلب بیمار را بهبود بخشد.

کلام آخر

در این مقاله به بررسی کامل بیماری آریتمی قلب پرداختیم و سعی کردیم به همه سوالات بیماران در زمینه علل این عارضه، علائم و روش‌هایی درمان آن پاسخ دهیم. همانطور که گفتیم غیرطبیعی بودن ریتم قلب در بیشتر مواقع عارضه جدی و خطرناکی نیست و اگر فرد به سرعت تحت نظارت و بررسی پزشک قرار گیرد راحت‌تر قابل کنترل خواهد بود. چنانچه هنوز برخی از سؤالاتتان در مورد این بیماری بی‌پاسخ باقی مانده، با توجه به غیر تخصصی بودن وبسایت ما توصیه می کنیم به یک وبسایت تخصصی آریتمی مانند سایت کلینیک آریتمی تهران مراجعه کنید دکتر افتخارزاده و دکتر میرمعصومی در این کلینیک فوق تخصصی می توانند بهترین مشاوره ها را در اختیار شما قرار دهند بخشی از این مقاله از مقاله آریتمی قلبی این وبسایت برداشت شده است