تحمل دارویی یا تلرانس چیست و چه زمانی اتفاق می افتد؟
زمانی که برخی از داروها را به مدت طولانی مصرف می کنید ممکن است تحمل بدن شما نسبت به آن دارو تغییر کرده و اثرات آن را بیشتر و یا کمتر کند. با وجود اینکه تلرانس دارویی بیشتر به صورت افزایش مقاومت بدن در برابر دارو و کاهش اثرات دارو شناخته می شود ولی همیشه اینطور نیست و ممکن است در برخی از داروها این مورد برعکس بوده و اثرات دارو به مرور بیشتر شود.
برای جلوگیری از این مشکل راه حل هایی وجود دارد و پزشک شما هم در این مورد آزمایشات دوره ای برای شما در نظر خواهد گرفت تا از این مشکل جلوگیری کند. در این مطلب به برخی از این موارد اشاره خواهد شد . لطفا با ما همراه باشید.
تحمل دارویی یا تلرانس چیست و چه زمانی اتفاق می افتد؟
تحمل دارویی یا تلرانس چیست و چه زمانی اتفاق می افتد؟
تحمل دارویی چیست؟
توجه داشته باشید که در بیشتر موارد ممکن است اعتیاد دارویی با تحمل دارویی اشتباه گرفته شود. تحمل دارویی هیچ شباهتی به وابستگی به دارو ندارد. در اعتیاد به دارو فرد نمی تواند دارو را به راحتی کنار بگذارد و در صورت قطع مصرف دارو دچار علائم ترک اعتیاد خواهد شد ولی در تغییر تحمل دارویی ، فرد هیچ وابستگی به دارو ندارد و فقط میزان اثرگذاری دارو تغییر می کند و نیاز به تغییر دز مصرفی وجود خواهد داشت. برخی از داروهای اعتیادآور می توانند به مرور زمان دچار تغییر تلرانس دارویی شده و تحمل بدن نسبت به آنها تغییر کند . در این صورت فرد با مصرف میزان قبلی نمی تواند به هدف خود برسد و مجبور به افزایش مصرف می شود.علائم تغییر تحمل دارویی
- حس می کنید که دارو دیگر اثر قبلی را بر روی بیماری شما ندارد
- حس می کنید که برای دریافت نتیجه قبلی مجبور هستید که میزان مصرف دارو را بیشتر یا کمتر کنید
- حس می کنید زمانی که چند روز مصرف دارو را قطع کرده و دوباره شروع به مصرف می کنید، بهتر نتیجه می گیرید
- حس می کنید که داروهای دیگری از همان خانواده دارویی ، هیچ تاثیری بر روی شما ندارند
- و...
لیست داروهایی که می توانند تحمل دارویی و مقاومت دارویی ایجاد کنند
برخی از داروها بیشتر از سایر آنها می توانند مقاومت دارویی ایجاد کنند .برای مثال :- داروهایی که دارای الکل هستند
- داروهای درمان آلرژی
- داروهای ضد افسردگی
- بتا آگونیست های طولانی اثر
- مهارکننده های مونوآمین اکسیداز (MAOIs)
- مهارکننده های بازجذب سروتونین (SSRIs)
- داروهای ضد دیابت
- آنتی هیستامین ها
- بنزودیازپین ها
- داروهای سرطان
- داروهای قلبی
- کورتیکواستروئیدها
- مخدرهای صنعتی
- مسکن ها
- و...
دلایل ایجاد تحمل دارویی
تحمل دارویی معمولا در اثر استفاده طولانی مدت برخی از داروها اتفاق می افتد و هنوز دلیل دقیق و مشخصی برای این مورد یافت نشده است . در این مورد برخی از نظریه ها وجود دارد که هیچکدام قطعی نیستند. مانند :دلایل روانی
برخی از متخصصان معتقد هستند که دلایل روانی می تواند به افزایش تحمل دارویی منجر شود. برای مثال زمانی که فرد در ابتدای درمان به موثر بودن دارو اعتقاد دارد و می داند که این دارو برای درمان بیماری او تجویز شده است و این اعتقاد به موثر بودن دارو و نیاز به درمان شدن باعث اثربخشی روانی دارو شده و تاثیر درمانی آن را بیشتر می کند. با گذشت زمان این احساس روانی کاهش پیدا کرده و در نتیجه نیاز به افزایش مصرف دارو بوجود می آید. برخی دیگر اعتقاد دارند که شرایط روانی فرد می تواند بر روی ترشح هورمون ها تاثیر گذاشته و در نتیجه بر روی اثر بخشی داروها موثر باشد.فارماکودینامیک
به طور خلاصه ، فارماکودینامیک به این معنی است که بدن ما مدام تلاش می کند که اثرات مواد غیر طبیعی و خارجی را خنثی کند به همین دلیل بعد از مصرف طولانی مدت برخی از داروها ، بدن در مقابل آن مقاوم می شود و دارو اثر بخشی قبل را نخواهد داشت.متابولیک
گروهی از آنزیم ها در کبد تلاش می کنند که سموم دارویی را از بدن خارج کنند . با مصرف طولانی مدت داروها آنزیم ها کبدی سریع تر آن را متابولیزه می کنند و به سرعت از بدن خارج می کنند به همین دلیل برای دریافت همان نتایج قبلی نیاز به مصرف بیشتری از دارو خواهید داشت. در مورد مصرف الکل نیز به همین صورت است و فرد مدتی بعد از مصرف الکل برای ایجاد سرخوشی قبلی ، مجبور به مصرف بیشتری الکل است و در نهایت این افزایش مصرف می تواند باعث اعتیاد به الکل و ایجاد آسیب های کبدی شود. بخوانید: داروهایی که با الکل تداخل دارندخطرات و عوارض افزایش تحمل دارویی
تغییر تحمل دارویی معمولا منجر به تغییر دوز مصرفی دارو خواهد شد که می تواند برخی مشکلات و عوارض را ایجاد کند . برای مثال :- افزایش عوارض جانبی معمول خود دارو به دلیل افزایش میزان مصرف
- بدتر شدن بیماری به دلیل تغییر مصرف دارو و نیاز به آزمایش ها و آزمون و خطا برای پیدا کردن دوبارهٔ میزان مصرف مناسب
- در مورد مسکن ها و برخی از داروهای ضدافسردگی ، افزایش میزان مصرف می تواند باعث اعتیاد شود
- بدن به سایر داروهای مربوط به همان گروه دارویی هم مقاومت نشان می دهد
روش های کاهش احتمال تغییر تحمل دارویی
برای کاهش این احتمال تغییر تلورانس دارویی معمولا کاری نمی توانید انجام دهید چرا که دلیل این موضوع هنوز به صورت دقیق مشخص نیست ولی انجام برخی اقدامات ممکن است عوارض این مشکل را کمتر کند.- همیشه تلاش کنید که میزان اثر بخشی درمان دارویی خودتان را تحت نظر داشته باشید تا به محض تغییر اثر بخشی بتوانید این موضوع را به پزشک اطلاع دهید.
- به صورت نظم به پزشکتان مراجعه کنید
- میزان مصرف دارو را به صورت خودسرانه کاهش یا افزایش ندهید
- مصرف دارو را خودسرانه قطع نکنید
- National Institute on Drug Abuse. The science of drug abuse and addiction: the basics.
- National Institute on Alcohol Abuse and Alcoholism. The molecular basis of tolerance.
- Tamm M, Richards D, Beghe B, et al. Inhaled corticosteroid and long-acting β2-agonist pharmacological profiles: effective asthma therapy in practice. Respir Med. 2012;106(1):S9-19. doi:10.1016/S0954-6111(12)70005-7
- Targum SD. Identification and treatment of antidepressant tachyphylaxis. Innov Clin Neurosci. 2014;11(3-4):24-28.
- Vadivelu N, Singh-Gill H, Kodumudi G, Kaye AJ, Urman RD, Kaye AD. Practical guide to the management of acute and chronic pain in the presence of drug tolerance for the healthcare practitioner. Ochsner J. 2014;14(3):426-433.
- Windels EM, Michiels JE, Van den Bergh B, Fauvart M, Michiels J. Antibiotics: combatting tolerance to stop resistance. Epstein S, Rubin EJ, eds. mBio. 2019;10(5):e02095-19. doi:10.1128/mBio.02095-19
توسط :
محمد حسینی
بخش :
موارد مصرف و عوارض جانبی داروها
زمان انتشار :
2 سال پیش
آخرین بروزرسانی :
10 ماه پیش