ارتوپدی یکی از مهمترین تخصصهای پزشکی است که تمرکز اصلی آن بر روی پیشگیری، تشخیص، اصلاح و درمان ناهنجاریهای مربوط به سیستم اسکلتی-عضلانی بدن مانند بیماریهای اسکلتی، اختلالات استخوانها، مفاصل، عضلات، رباطها تاندون و اعصاب است. تعدادی از رایجترن اعمال جراحی در تخصص ارتوپدی عبارتند از:
اصلاح پای ضربدری یا ایکسی
بعضی از افراد به دلایل ژنتیکی، آسیبدیدگیهای مختلف و یا مشکلات استخوانی و غضروفی، دچار بدشکلی زانو میشوند. پای ضربدری یکی از متداولترین شکل بروز بدشکلیهای زانو در این موارد است.
اصلاح پای ضربدری یا ایکسی
پای ضربدری چیست؟
پای ضربدری یا ژنووالگوم یک اختلال در ساختار مفصل زانو است. در این افراد زمانی که پاها کنار هم قرار میگیرند، قوزک پاها از یکدگیر فاصله گرفته و زانوها کاملا با هم برخورد میکنند. ظاهر پاها شبیه به علامت ضرب یا حرف X انگلیسی است.
درمان پای ضربدری
درگروه دیگری از بیماران با توجه به سن فرد و شدت بدشکلی زانو، انجام عمل جراحی توصیه میشود. بهویژه افرادی که به دلیل عارضه پای ضربدری درد زیادی در ناحیه مفصل زانو احساس میکنند از اصلیترین کاندیدای عمل جراحی پای ضربدری هستند.
انواع روشهای عمل جراحی پای ضربدری:
- عمل اصلاح پای ضربدری: عمل اصلاح پای ضربدری برای کودکان در حال رشد با قراردادن صفحات فلزی در مفصل زانو انجام میشود
- عمل استئوتومی: در عمل استئوتومی قسمتی از استخوان برش دادهشده و با هدف اصلاح بدشکلی زانو، در وضعیت مناسب قرار دادهمیشود. در صورتی که جراحی توسط بهترین جراح زانو انجام شود عوارض جانبی و ریسکهای احتمالی جراحی به کمترین میزان ممکن کاهش مییابد.
چرا باید پای ضربدری را درمان کرد؟
پای ضربدری به دلیل بد فرمی که در ظاهر پاها ایجاد میکند باعث کاهش اعتماد به نفس فرد میشود. علاوه بر آن وزن بیمار به صورت یکنواخت در مفصل زانو پراکنده نشده و فشار بر روی قسمتی از آن بیشتر است. در نتیجه در این افراد احتمال ساییدگی استخوان، التهاب و آرتروز زانو بسیار زیاد است. بنابراین برای جلوگیری از بروز بیماریهای دیگری مانند آرتروز و کاهش درد بیمار درمان جراحی پای ضربدری ضرورتدارد.
جراحی پای پرانتزی
پای پرانتزی و یا ژنوواروم عارضهای است که در تمام رنجهای سنی کودک تا بزرگسال دیده میشود. این عارضه به دلیل نرمی استخوان یا راشیتیسم، بیماری بلانت، آسیبهای مفصلی، پارهشدن مینیسک داخلی و ساییدگی زانو و مهمترین آنها آرتروز بهوجود میآید.
پای پرانتزی چیست؟
در این افراد زمانی که پاها کنار هم جفت میشوند قوزک پاها به یکدیگر نزدیک شده و زانوها از هم فاصله میگیرند. از آنجایی که ظاهر ایجادشده به شکل پرانتز () است به آن پای پرانتزی میگویند.
عمل جراحی استئوتومی پای پرانتزی
معمولا بیمارانی که در سنین کودکی و نوجوانی هستند با وجود بدفرمی ارتوپدیک پای پرانتزی دردی را در ناحیه زانو احساس نمیکنند. اما اگر درمان نشوند در سنین بالاتر دچار آرتروز و درد شدیدی در مفصل زانو خواهندشد. در نهایت
دکتر متخصص ارتوپد بر اساس وضعیت بالینی بیمار، ضرورت انجام یا عدم انجام عمل جراحی را تشخیص میدهد
- اصلاح رشد:. پزشک با استفاده از ابزارهایی مانند پیچ و پلاک مخصوص، صفحات رشد قسمت بیرونی مفصل زانو را متوقف میکند. با گذشت زمان و رشد قسمت داخلی زانو، ظاهر پاها اصلاح میشود.
- جراحی استئوتومی: عمل جراحی استئوتومی پای پرانتزی با برش زدن قسمتی از استخوان انجام میشود. این برش نسبتا کوچک در قسمت زیر زانو و یا در برخی مواقع بالای زانو ایجادشده و وضعیت استخوان زانو، اصلاحمیشود.
ضرورت درمان پای پرانتزی چیست؟
زانوی پرانتزی مفصل زانو علاوه بر وضعیت ظاهری نامناسب و بدشکلی پاها باعث میشود وزن فرد به صورت یکنواخت در مفصل زانو قرار نگرفته و بخشی از مفصل فشار زیادی را تحملکند. این فشار علاوه بر آسیب رباط مفصل باعث بروز درد زیادی در ناحیه زانو میشود. در آخر با درمان پای پرانتزی علاوه بر بهبود وضعیت ظاهری پاها باعث کاهش درد در این ناحیه میشود.
تعویض مفصل لگن
تعویض مفصل لگن
عمل تعویض مفصل لگن در افرادی انجام میشود که استخوان ناحیه مفصل لگن آنها بر اثر آرتروز، شکستگی، دررفتگی، روماتیسم و یا نکروز سلولهای این ناحیه دچار آسیب شدهاست. مفصل آسیب دیده این افراد با عمل جراحی با مفصل مصنوعی جایگزین میشود. پروتز مفصل مصنوعی شامل قسمتهای کاسه فلزی، کاسه پلاستیکی، سر فلزی، گردن فلزی و دسته است.
جراحی تعویض مفصل لگن
عمل تعویض مفصل لگن که به آن آرتروپلاستی مفصل ران هم گفتهمیشود یک جراحی تخصصی بوده و توسط
فوق تخصص لگن انجام میشود، این عمل جراحی بیشترین میزان موفقیت را در میان سایر اعمال جراحی ارتوپدی در سراسر جهان دارد. در روند جراحی ابتدا پزشک مفصل آسیبدیده را خارج کرده و با توجه به میزان و وسعت آسیب مفصل مصنوعی مناسب را جایگزین میکند.
ضرورت انجام عمل جراحی تعویض مفصل لگن چیست؟
افرادی که شدت آسیب مفصل لگن در آنها بسیار زیاد است و با انجام درمانهای ابتدایی مانند فیزیوتراپی و درمانهای دارویی بهبود پیدا نمیکنند. این افراد حتی در زمان استراحت نیز درد شدیدی را در ناحیه مفصل لگن حس میکنند، فعالیتهای روزمره زندگی این افراد دچار اختلالشده و به همین دلیل کاندیدای اصلی عمل تعویض مفصل لگن هستند. این افراد در صورتی که درمان نشوند به دلیل فشار زیادی که بر روی مفصل آسیب دیده قراردارد، در دراز مدت دچار کمر درد و زانو درد میشوند.
تعویض مفصل زانو
عمل تعویض مفصل زانو در افرادی انجام میشود که درمانهای ابتدایی تاثیری در کاهش درد و به طور کلی بهبودی وضعیت آنها نداشتهاست. عواملی مانند ضربه و آسیب به زانو، آرتروز و پوکی استخوان از اصلیترین دلایل ساییدگی استخوان و ازبین رفتن غضروف مفصل زانو هستند.
جراحی تعویض مفصل زانو
جراحی تعویض مفصل زانو که به آن آرتروپلاستی زانو هم گفتهمیشود با خارج کردن مفصل آسیب دیده و جایگزینی پروتزهای مفصل مصنوعی انجام میشود. این پروتز در چهار نوع مختلف ساخته میشود: فلز بر روی فلز، فلز بر روی پلاستیک، سرامیک بر روی سرامیک، سرامیک بر روی پلاستیک. جراح متخصص زانو با در نظر گرفتن شدت و وسعت آسیب، سن بیمار مناسبترین پروتز را انتخاب میکند.
ضرورت انجام عمل جراحی تعویض مفصل زانو
کاندیدای اصلی عمل جراحی تعویض مفصل زانو کسانی هستند که به دلیل تخریب شدید غضروف درد شدید در ناحیه زانو احساس کرده و قادر به انجام فعالیتهای روزمره خود نیستند. در این افراد درمانهایی اولیه تاثیری ندارد. در نهایت عدم انجام عمل جراحی باعث بروز محدودیتهای حرکتی شده، و ظاهر پاها بدشکل میشود.
عمل جراحی رباط صلیبی
عمل جراحی رباط صلیبی اغلب در ورزشکاران و به خصوص فوتبالیستها انجام میشود. رباط زانو که وظیفه اصلی آن حفظ ثبات زانو است مانع حرکت اضافی استخوان به جهات مختلف میشود. رباط صلیبی بر اثر عواملی مانند فشار، ضربه و فعالیتهای شدید بدنی، دچار آسیبدیدگی درجه 1، 2 و یا 3 میشود.
جراحی بازسازی رباط صلیبی
در صورتی که آسیب دیدگی رباط صلیبی خفیف و جزئی باشد وضعیت آن با انجام ورزشهای فیزیوتراپی بهتر میشود. اما اگر آسیبدیدگی شدید باشد، پزشک با انجام جراحی رباط صلیبی رباط را ترمیم میکند.
در جراحی بازسازی رباط صلیبی پزشک ابتدا از طریق ایجاد یک سوراخ کوچک در قسمت زانو، رباط آسیبدیده را برداشته و سپس قطعهای از تاندون عضله چهار سر ران، همسترینگ و یا کشکک زانو را که ساختاری شبیه به رباط دارد را جایگزین رباط آسیبدیده میکند.
جراحی ترمیم مینیسک زانو
مینیسک نوعی غضروف در مفصل زانو است. حراجی ترمیم مینیسک زانو در افرادی انجام میشود که مینیسک آنها بر اثر یک ضربه، فشار ناگهانی و یا پیچ خوردن زانو، دچار پارگی شدهاست. پارگی مینیسک انواع مختلفی دارد و در نهایت باعث درد، تورم، قفل کردن و ناپایداری زانو میشود.
جراحی مینیسک زانو چیست؟
برای جراحی ترمیم مینیسک زانو از روش آرتروسکوپی زانو استفادهمیشود. آرتروسکوپی یک روش کم تهاجمی است که به دلیل برشهای کوچک، دوره نقاهت بسیار کوتاهی دارد. در این روش تنها از طریق دو برش کوچک اطراف زانو، پزشک به ترمیم مینیسک زانو اقداممیکند. در واقع یک برش برای ورود دوربین آرتروسکوپ و برش دیگر برای ورود ابزارهای جراحی است.
جراحی ترمیم مینیسک زانو برای چه افرادی ضرورت دارد؟
پزشک متخصص با بررسی وضعیت بالینی بیمار، سن، اندازه و محل پارگی مینیسک پروسه درمان را مشخص میکند. کاندیدای اصلی این جراحی افراد جوانی هستند که به سایش مفصل و آرتروز زانو دچار نشدهاند. پزشکان متخصص زانو مانند دکتر شهرستانی عمل جراحی ترمیم مینیسک زانو در افراد مسن را با در نظر گرفتن ملاحظات بیشتری انجام میدهند.
جراحی دررفتگی مکرر شانه
این جراحی در افرادی انجام میشود که به دفعات دچار دررفتگی مفصل شانه میشوند. مفصل شانه متحرکترین مفصل بدن در انسان بوده دامنه حرکتی آن نسبت به سایر مفاصل، بسیار گستردهاست. معمولا بر اثر پارگی رباط، سر استخوان بازو در مفصل شانه جابهجا شده و در برخی مواقع به طور کلی از آن خارج میشود. این عارضه در افراد ورزشکار و همچنین در افراد دیگر بر اثر زمینخوردن، برقگرفتگی و یا تشنج اتفاق میافتد.
عمل جراحی دررفتگی مکرر شانه چگونه انجام میشود؟
این عمل جراحی با توجه به وسعت و شدت آسیب از طریق یکی از روشهای عمل باز یا آرتروسکوپی و توسط
جراح فوق تخصص شانه انجام میشود. در برخی مواقع ماهیچه، لابروم، رباطها، اعصاب و عروق اطراف مفصل بر اثر دررفتگی مکرر دچار آسیب میشوند. پزشک در حین جراحی این موارد را نیز ترمیم میکند.
عمل جراحی دررفتگی مکرر شانه چگونه انجام میشود؟
جراحی ترمیم تاندون شانه
تاندون بافتی محکم از جنس کلاژن است که با اتصال عضله به استخوان باعث پایداری آن میشود. این جراحی در افرادی انجام میشود که بر اثر عوامل مختلفی مانند حوادثی مانند زمینخوردن، ضربه، تصادف، ورزش، افزایش سن و...، دچار پارگی تاندون شانه شدهاند. برخی از افراد بر اثر پارگی جزئی تاندون با انجام حرکات ورزشی و استراحت پس از مدتی بهبود پیدامیکنند. اما اگر پارگی تاندون به صورت کامل باشد، این افراد درد شدید را همراه با تورم و احساس ضعف در ناحیه مفصل شانه حس میکنند. در این صورت نیاز به انجام عمل جراحی است.
جراحی ترمیم تاندون شانه چگونه انجام میشود؟
ترمیم تاندون شانه آسیبدیده از طریق عمل جراحی به دو صورت عمل جراحی باز و عمل جراحی نیمه تهاجمی آرتروسکوپی انجاممیشود. اگر پارگی خفیف و جزئی باشد ترمیم تاندون از طریق روش آرتروسکوپی انجام میشود. در غیر این صورت پزشک با انجام عمل جراحی تهاجمی باز به ترمیم تاندون اقداممیکند.