ناسازگاری عنوان‌ها در ترجمه کتاب

ترجمه کتاب، کاری بسیار حساس، پراهمیت و زمان‌بر است. در سال‌های اخیر، با پیشرفت تکنولوژی و افزایش تعداد نویسندگان و سایت‌های فروش کتاب، ترجمه کتاب بسیار فراتر از حد خود رفته است و هر ساله تعداد بسیار زیادی ترجمه کتاب روانه بازار کتاب‌فروشی‌ها می‌شود. ناسازگاری عنوان‌ها در ترجمه کتاب در موضوع ترجمه کتاب، مترجم مهم‌ترین نقش را ایفا می‌کند و موفقیت و شکست ترجمه کتاب، غالباً به ترجمه کتاب بستگی دارد.

ترجمه کتاب چیست؟

ترجمه کتاب انتقال کامل مفهوم یک کتاب از یک زبان به زبان دیگر است. این انتقال مفهوم با چالش‌های بزرگی روبه‌رو است؛ چراکه در ترجمه کتاب، مترجم با زبان سروکار دارد. حفظ ارتباط بین دو زبان و انتقال مفهوم در این دو زبان کار بسیار دشواری است و از هیچ قانون و چارچوبی تبعیت نمی‌کند. به همین دلیل است که افراد بسیار کمی دست به ترجمه کتاب می‌زنند و از همین تعداد کم نیز، افراد بسیاری شکست می‌خورند و ترجمه ضعیفی ارائه می‌دهند و البته مهم‌ترین عامل در موفقیت ترجمه کتاب، تیراژ و فروش آن کتاب است که این مسئله به مهارت و تخصص مترجم و تیزهوشی او برای انتخاب ترجمه است. دراین‌بین، مهم‌ترین و دشوارترین نوع و حوزه ترجمه کتاب، ترجمه کتاب‌های ادبی و کتاب شعر است که این کار حتی از عهده مترجمان خبره متن‌های دیگر نیز بر نمی‌آید و هر مترجمی باید در حوزه خاص خود به ترجمه کتاب بپردازد. یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های ترجمه کتاب، بخش ترجمه عنوان است.

مشکلات عنوان در ترجمه کتاب

نویسنده هر کتاب، به‌خصوص کتاب‌های ادبی، سعی می‌کند تا کل مفهوم کتاب بزرگ خود را در درون چندکلمه‌ای بگنجاند. درنتیجه ماه‌ها و حتی سال‌ها بر روی انتخاب عنوان کتاب خود تمرکز می‌کند و پس از نتیجه‌گیری، معمولاً عنوانی ساده و تک‌بعدی نظر او را جلب نمی‌کند. درنهایت، به‌جایی می‌رسد که یک عنوان گویای کل مفاهیم کتاب است و در بعضی موارد، این عنوان‌ها معنای دوگانه و دوپهلو دارد. مترجم در ابتدای فرایند ترجمه کتاب، با عنوان روبه‌رو می‌شود. این ترجمه عنوان از آغاز ترجمه کتاب برای او مشغله ذهنی درست می‌کند. البته گاهی اوقات نیز، نویسنده عنوان دشوار و دوپهلویی را برای کتاب خود انتخاب نکرده است. اما در بیشتر متن‌های ادبی نویسنده معنا و مفهومی را در قالب عنوان پیچیده و در اختیار خواننده قرار می‌دهد. مشکلات عنوان در ترجمه کتاب ترجمه کتاب در همین مرحله دچار تزلزل می‌شود و گاهی مترجم مجبور می‌شود که عنوان پیشنهادی خود را بر روی کتاب قرار دهد؛ البته مترجمی می‌تواند ایده‌ای برای ترجمه آزاد عنوان کتاب ارائه دهد که خود، دستی بر قلم داشته باشد و سال‌های سال درزمینهٔ ترجمه کتاب تجربه کسب کرده باشد. بزرگ‌ترین عامل در موفقیت انتخاب عنوان در ترجمه کتاب، موفقیت و مشهور بودن مترجم است. اگر مترجم تازه‌کاری دست به ترجمه آزاد عنوان کتاب بزند، احتمال کمی وجود دارد که ترجمه کتاب او پرفروش شود.

پیشنهادهایی برای ارائه عنوان در ترجمه کتاب

یکی از بهترین راه‌های ارائه عنوان در ترجمه کتاب این است که با دوستان، اساتید و مترجمان مشورت کنید. یکی از مشکلات ترجمه کتاب این است که گاهی اوقات، مترجم از ترجمه یک عبارت باز می‌ماند و همین عامل باعث می‌شود تا هیچ ایده برای ترجمه آن به ذهنش نرسد. اما هنگامی‌که شما عنوان ترجمه کتاب خود را با مترجمان دیگر و یا با دوستان خود در میان می‌گذارید، ممکن است با ایده‌های دست‌اول و بسیار خوبی روبه‌رو شوید که در آینده ترجمه کتاب بسیار تأثیرگذار باشد. یکی دیگر از راه‌های گذر کردن از چالش عنوان در ترجمه کتاب، برقراری ارتباط با نویسنده و یا نویسندگان کتاب است. اگر بتوانید ایمیل و راه ارتباطی با نویسنده کتاب برقرار کنید ممکن است که موفق به ترجمه عنوان بشوید. ترجمه کتاب‌های خارجی در ایران، به دلیل نبود قانون کپی‌رایت، غیرقانونی انجام می‌شود؛ اما اگر بتوانید با نویسنده ارتباط بگیرید و شرایط خود را توضیح بدهید در اکثر موارد نویسندگان از ترجمه کتاب خود به زبان فارسی استقبال می‌کنند. این برقراری ارتباط با نویسنده کتاب باعث می‌شود که در صورت مبهم بودن عنوان، شما در مورد هدف و مفهوم موردنظر عنوان، از خود نویسنده سؤال می‌کنید. در نهایت، باید توجه داشته باشید که ترجمه کتاب از عهده هر مترجمی بر نمی‌آید و لازمه اولیه آن تخصص در رشته و حوزه مربوطه کتاب است. اما برای ایجاد رزومه و سابقه ترجمه کتاب و یا کسب درآمد از فروش ترجمه کتاب، می‌توانید به شرکت‌های ترجمه تخصصی مراجعه کنید و با پرداخت مبلغی ترجمه کتاب و عنوان کتاب را به‌صورت یک‌جا تحویل بگیرید. ضمن این‌که، ترجمه کتاب در شرکت‌های ترجمه، می‌توانید کتاب‌های حجیم خود را به یک تیم ترجمه کتاب بسپارید تا از ایده‌های جدید و هم‌فکری در ترجمه کتاب خود بهره برده باشید.