شایع ترین بیماری های کبد
کبد یکی از مهمترین اندامهای درونی بدن و تقریبا به اندازه توپ فوتبال است که درست زیر قفسهسینه سمت راست شکم قرار گرفته است. کبد وظیفه هضم غذا و دفع مواد سمی و زاید از بدن را برعهده دارد.
بیماریهای کبدی میتوانند ارثی و ژنتیکی باشند، به این معنا که فرد با آنها متولد شده است. البته عوامل مختلف دیگری هم مثل ویروس، مصرف الکل و چاقی میتوانند در بروز انواع بیماریهای کبدی و آسیب کبدی نقش داشته باشند.
بر اساس گفته های دکتر Minesh Khatri پرفروسور دانشگاه Columbia University در وب سایت پزشکی webmd.com بعد از ابتلا به بیماری بهمرور زمان، شرایطی که به کبد آسیب میزنند وخیمتر شده و موجب زخم کبد و سیروز کبدی میگردند. در نتیجه کبد از کار میافتد و ممکن است خطر مرگ را برای بیمار بهدنبال داشته باشد. اما با تشخیص و درمان زودهنگام میتوان روند از کار افتادن کبد را متوقف نمود.
وظیفه و کار کبد چیست؟
این اندام مواد سمی را از خون دفع کرده، میزان قند خون سالم را حفظ و انعقاد خون را تنظیم میکند. کبد یکی از اندامهای اصلی و ضروری بدن به شمار میرود که علاوهبر موارد گفتهشده، بیش از ۵۰۰ وظیفه حیاتی در بدن دارد. در ادامه برخی از مهمترین وظایف و کارکردهای مهم کبد را آوردهایم:- تولید آلبومین: آلبومین پروتئینی است که مانع از نفوذ مایعات موجود در جریان خون به بافتهای اطراف میشود. علاوه بر آن هورمونها، ویتامینها و آنزیمهای کل بدن را جابهجا میکند.
- تولید صفرا: صفرا مایعی حیاتی برای گوارش و جذب چربیها در روده کوچک محسوب میشود.
- تصفیه خون: همه جریان خونی که از شکم و رودهها خارج میشوند، از کبد عبور میکنند. به این ترتیب مواد سمی، فراوردههای جانبی و سایر مواد مضر را از بدن دفع میکند.
- تنظیم آمینواسیدها: تولید پروتئینها به اسیدآمینهها بستگی دارد. وظیفه کبد این است که مطمئن شود میزان آمینواسید خون به اندازه کافی باشد.
- تنظیم انعقاد خون: عوامل انعقاد خون از طریق ویتامین K تولید میشوند و صرفا با کمک مایع صفرایی جذب میشود که کبد تولید میکند.
- مقاومت در برابر عفونتها: کبد بهعنوان بخشی از فرایند فیلترینگ و تصفیه، باکتریها را از جریان خون دفع میکند.
- ذخیرهسازی ویتامین و مواد معدنی: کبد مقادیر زیادی ویتامین آ، دی، ای، کا و ب ۱۲، آهن و مس را ذخیره میکند.
- فراوری گلوکز: کبد، گلوکز اضافی (قند) را از جریان خون دفع کرده و آن را بهعنوان گلیکوژن ذخیره میکند. در صورت نیاز کبد میتواند دوباره گلیکوژن را به گلوکز تبدیل کند.
عوامل مؤثر در بروز انواع بیماریهای کبدی کدامند؟
تمام وظایفی که در بالا اشاره کردیم، بر کارکرد سایر اندامهای بدن تأثیر میگذارند. بهطوریکه ابتلا به انواع بیماریهای کبدی میتواند سلامت بدن را تحت تأثیر قرار دهد. برخی از این بیماریها، آنزیمهای کبدی را افزایش میدهند. بالا بودن آنزیمهای کبدی نشانه تخریب سلولهای کبدی یا التهاب کبدی است. نارسایی کبد یا از کار افتادن کبد بهدلیل اختلال شدید در عملکرد کبد است. هپاتیت B، C، مصرف بیش از حد الکل، سیروز کبدی، هموکروماتوز و سوتغذیه از جمله شایعترین عوامل نارسایی مزمن کبدی به شمار میروند. مصرف بیرویه استامینوفن، ویروسهای هپاتیت A، B و C، مصرف قارچهای سمی و وحشی و واکنش به برخی داروها میتوانند باعث نارسایی حاد کبدی و از کار افتادن کبد شوند.عوامل خطر انواع بیماریهای کبد
اگر بخواهیم یک دستهبندی کلی داشته باشیم، باید گفت فاکتورها و عواملی که ریسک ابتلا به بیماری کبد را افزایش میدهند، عبارتاند از: مصرف بیرویه الکل چاقی دیابت نوع ۲ تتو یا پیرسینگ بدن تزریق مواد با سرنگ مشترک و آلوده تماس با خون یا مایعات آلوده بدن رابطه جنسی پرخطر تماس با مواد شیمیایی یا سمی سابقه خانوادگی بیماری کبد.انواع بیماری های کبد
کبد جزء بزرگ اندام های جامد در بدن است که در واقع یک غده محسوب می شود، چرا که در تولید و ترشح صفرا نقش اساسی ایفا می کند. سلول های کبد از دو منبع مختلف در بدن خون دریافت می کنند که یکی از این منابع شریان کبدی است که خون تمیز را از قلب می گیرد و دیگری سیاهرگ دروازه یا ولید بوده که خون و مواد غذایی را از دستگاه گوارش و طحال به سلول های کبد می رساند، این خون در کبد تصفیه می شود. کبد هم مانند هر عضو دیگری از بدن در صورت محافظت نکردن از آن دچار اختلال در عملکرد می گردد. هر گونه عملکرد در کبد را بیماری کبد می گویند؛ اما اختلال در عملکرد کبد می تواند آسیب چشمگیری به بدن وارد کند. بیماری کبد موجب شده تا کبد وظایف خود را به درستی انجام نداده و رفته رفته هر چه بیشتر بافت کبد تحت تأثیر قرار بگیرد. یکی از وظایف مهم کبد تولید صفرا است .کلسترول ذخیره شده در کبد ساخته می شود و صفرا نقش تأثیرگذاری در هضم غذا دارد. کبد می تواند دچار انواع بیماری های کبدی شده که هرکدام از این بیماری ها آسیب های جدی به بخش های مختلف بدن وارد می کنند. در این جا به معرفی برخی از این بیماری ها که شایع تر هستند می پردازیم:بیماری هپاتیت
هپاتیت به معنای التهاب بافت کبد است که در آن سلول های کبد در اثر عفونت و ویروس دچار التهاب می شوند. هپاتیت در چند دسته قرار می گیرد:- هپاتیت A به عنوان یک عفونت ویروسی
- هپاتیت B به دلیل تماس با مایعات آلوده بدن
- هپاتیت C به دلیل تماس با مایعات آلوده و به صورت مزمن
- هپاتیت D به دلیل ویروس و عفونت به طور همزمان
- هپاتیت E یک عفونت ویروسی
سیروز کبدی
سیروز کبدی از مراحل پیشرفته بیماری های کبد است که در آن التهاب و آسیب به بافت کبد موجب ناتوانی کبد در انجام وظایف مختلف می شود.کبد چرب الکلی
مصرف بیش از حد الکل موجب تجمع چربی در سلول های کبد شده و از انجام وظایف اصلی کبد جلوگیری می کند. بیماری های کبد ناشی از مصرف دارو مصرف زیاد و برخی از داروها به طور موقت یا دائم به کبد آسیب رسانده و التهاب به وجود می آورد.کبد چرب غیر الکلی
تجمع زیاد چربی در کبد چرب موجب التهاب و کاهش تدریجی عملکرد آن می شود که مرحله به مرحله این تجمع چربی ها افزایش پیدا می کند.علل بیماری های کبد
هر بیماری که در بدن و بخصوص در کبد به وجود می آید علل مختلفی دارند که سبب ایجاد التهاب و مشکل در بافت کبد می شود. در این بخش قصد داریم به برخی از مهمترین علل بیماری کبد بپردازیم:عفونت ها
هرگونه انگل و ویروس که کبد را آلوده کند، باعث التهاب و کاهش عملکرد کبد می گردد و هر نوع بیماری عفونی در بدن ممکن است که به بافت کبد آسیب برساند. ناهنجاری سیستم ایمنی بیماری های خاصی که سیستم ایمنی بدن به آن واکنش نشان داده و به خود بدن حمله می کند.ژنتیک
داشتن یک ژن غیر طبیعی که می تواند از هر کدام از والدین ارث ببرد، موجب مشکلات مختلفی در کبد می شود.سم ها
انواع سم مانند قارچ های سمی، الکل، آفلاتوکسین ها و مواد شیمیایی صنعتی هر کدام به نحوی به کبد آسیب می رساند.دیابت
بالا رفتن قند در جریان خون موجب می شود تا به بافت کبد آسیب های جدی وارد گردد.چاقی
چاقی یکی از مشکلاتی است که بر هر کدام از اندام های بدن آسیب می رساند و مهمترین بخش آسیب دیده کبد است که دچار کبد چرب شده و هر چقدر چاقی افزایش یابد کبد چرب نیز به مراحل بدتر و وخیم تر می رسد.درمان بیماری های کبد
درمان بیماری های کبد ارتباط مستقیم به نوع بیماری کبدی دارند که نوع بیماری کبدی باید با استفاده از سونوگرافی، آزمایش خون، بیوپسی کبدی و موارد مختلف دیگر مشخص گردد. درمان بیماری های کبد باید زیر نظر دکتر گوارش و کبد انجام شود، تا با سرعت بالاتر و به شکل دقیق تر نوع بیماری و انتخاب روش درمانی مناسب صورت بگیرد. در اغلب مواقع بیماری های کبدی قابل درمان نبوده، بلکه صرفاً باید با در نظر گرفتن سبک زندگی سالم و استفاده از مواد غذایی مناسب این بیماری ها را تحت کنترل قرار داد و در صورت رعایت نکردن رژیم غذایی سالم، بیماری ها پیشرفت کرده و حتی سیروز یا نارسایی کبدی و در نهایت به سرطان تبدیل می شود. برخی از عفونت های ویروسی مانند هپاتیت A و C و همچنین سنگ کیسه صفرا جزء بیماری های کبدی بوده که درمان دارد. اما هر کدام از این بیماری ها نیز به شیوه خاصی درمان می گردد. به عنوان مثال کیسه صفرا با عمل جراحی برداشته شده تا سنگ صفرا درمان شود. بیمار هپاتیت A نیازمند مایعاتی است که سیستم دفاعی بدن را برای مبارزه با عفونت فعال کند. گاهی اوقات مشکلات کبدی موجب شده تا شکم بیمار آب بیاورد، لازم است که مایعات اضافی با سرنگ مخصوص از بدن خارج گردد. چرا که تجمع مایعات عفونت بیشتر را به وجود می آورد. یک راه حل نهایی هم برای افرادی که کبد آنها از کار افتاده است، پیوند کبد می باشد که متخصص کبد در این زمینه میتواند به افراد کمک کند. نشانه های بیماری های کبدنشانه های بیماری های کبد
با توجه به اهمیت بالای کبد و کارکرد آن شاید برای شما این سوال به وجود بیاید که چگونه بفهمیم کبد سالم است و درست کار می کند؟ باید بگویم که همیشه نشانه ها و علائمی وجود ندارد که از کارکرد درست کبد اطمینان به دست آورید. اما در صورتی که برخی از نشانه ها و علائم را در خود مشاهده کردید که به صورت مداوم وجود دارند، بهتر است تا از یک دکتر گوارش در این زمینه کمک بگیرید. مهمترین نشانه های بیماری کبد که باید نگران آن باشید عبارتند از:- درد و تورم شکمی
- تورم در پاها و قوزک پا
- مدفوع کم رنگ
- ادرار تیره رنگ
- مزه تلخی هنگام صبح در دهان
- کبود شدن بی دلیل بدن
- اختلال در تمرکز
- زرد شدن رنگ پوست و چشم ها
- خستگی مزمن
دکتر متخصص گوارش و کبد کیست؟
اگر برای شما سوال پیش آمده که دکتر گوارش و کبد کیست؟ باید بگوئیم به کسی است که بیماریهای مرتبط با دستگاه گوارش بدن، شامل حلق، مری، معده، رودهها و بخشهای دیگری از بدن را درمان میکند دکتر گوارش و کبد می گویند. دستگاه گوارش وظایف مختلفی دارد که خوردن غذا، حرکت دادن آن در مسیر گوارش، جذب مواد مورد نیاز و در نهایت دفع مواد زاید از مهمترین بخشهای آن هستند. در نتیجه متخصص گوارش باید در تمام این بخشها تخصص و سررشته داشته باشد. البته بهتر است که دکتر گوارش را فوق تخصص گوارش و کبد (Gastroenterologist) صدا بزنیم؛ چرا که بخش مهمی از سیستم گوارشی بدن توسط کبد اداره میشود و دکترهای این رشته دربارهی کبد هم تخصص دارند. بیماریهای مرتبط با کبد شامل بیماریهای کیسه صفرا و مجاری صفراوی و البته لوزالمعده میشوند. دکتر گوارش با استفاده از روشهای تصویربرداری و با تکیه بر توان تشخیص خودشان، میتوانند بیماریهای دستگاه گوارش را در زنان و مردان تشخیص دهند. دقت داشته باشید که بین دکتر متخصص گوارش آقا و خانم تفاوتی وجود ندارد. البته برخی از افراد ترجیح میدهند برای آزمایشهای مربوط به روده، از جمله درباره بیماریهای مقعدی و آزمایشهایی نظیر کولونوسکوپی پیش دکتر گوارش و کبد هم جنس خودشان بروند. چه زمانی به دکتر متخصص گوارش و کبد مراجعه کنیم؟ در صورتی که در هر کدام از بخش های زیر دچار مشکل شدید باید به متخصص گوارش و کبد مراجعه کنید:- مری
- معده
- روده کوچک
- کولون
- راست روده
- پانکراس
- كيسه صفرا
- مجاری صفراوی
- کبد
برای درمان چه بیماریهایی پیش دکتر گوارش و کبد برویم؟
- یبوست
- ورم معده
- سندروم روده تحریکپذیر
- رفلاکس معده
- سوء هاضمه
- زخم معده
- زخم مری
- سرطان مری
- بیماریهای مربوط به بلع غذا
- بواسیر یا هموروئید
- سنگ کیسه صفرا
- سرطان لوزالمعده
- کبد چرب
- هپاتیت
دکترهای متخصص گوارش و کبد چه کارهایی انجام میدهند؟
- آندوسکوپی
- آنوسکوپی
- پرتونگاری
- نمونهبرداری کبدی