دیسک کمر ( waist disk ) عارضه ای است که در اثر وارد شدن فشار زیاد یا ضعیف شدن عضلات کمر در اثر بالا رفتن سن یا عوامل دیگر ممکن است به وجود آید. مهمترین علامت آن درد می باشد.
درد معمولا در قسمت پشت بدن و پا بروز می کند. هر انسان معمولاً ۲۶ مهره در ستون فقرات خود دارد. مهره ها بوسیله صفحات انعطاف پذیری به نام دیسک بین مهره ای از یکدیگر جدا می شوند. در واقع هر فرد در حالت طبیعی دارای چهار دیسک کمر می باشد و لذا وجود دیسک کمر بیماری محسوب نمی شود.
اگر بنا به دلایلی دیسک از قسمت عقبی خود دچار بیرون زدگی یا فتق شود، این قسمت بیرون زده روی نخاع یا رشته های نخاع فشار وارد می کند و سبب بروز درد در ناحیه کمر با انتشار به پاها می شود. مردم به اصطلاح به این بیماری دیسک کمر می گویند که البته اصطلاح درست آن فتق دیسک کمری می باشد. این بیماری، بیماری سیاتیک نیز خوانده می شود.
دیسک بین مهره‌ای به موازات بالا رفتن سن، مایع خود را از دست می‌دهد و خشک می‌شود. در نتیجه فشردگی دیسک رخ می‌دهد که به نوبه خود می‌تواند به تخریب و تلاشی حلقه‌ی خارجی محکم دیسک بیانجامد و به این ترتیب هسته یا داخل حلقه امکان بیرون زدن از جایگاه خود و برجسته شدن را می‌یابد؛ به این عارضه بیرون زدگی دیسک کمر می‌گویند. قسمت مرکزی داخلی دیسک کمر همگام با استمرار تخریب دیسک یا وارد آمدن فشار مداوم بر ستون فقرات عملاً بخش محیطی را پاره می‌کند و از آن خارج می‌شود؛
این عارضه را پارگی دیسک یا فتق دیسک می‌خوانند. سپس اجزای ماده‌ی دیسک به ریشه‌های عصبی قرار گرفته در پشت فضای دیسک فشار می‌آورند. این امر به بروز درد، ضعف، کرختی یا تغییر حواس می‌انجامد. اکثر موارد بیرون زدگی دیسک کمر در مهره‌های پایین کمری، به ویژه در سطح‌های L4-5 و L5-S1 رخ می‌دهند.
فتق (بیرون زدگی) دیسک گردن زمانی اتفاق می‌افتد که ماده ژله مانند موجود در مرکز دیسک گردن از منطقه‌ای که در دیواره سخت خارجی، ضعیف و شکننده شده، بیرون بزند. ممکن است زمانی که ماده ژله‌ای موجود در دیسک گردن ، عصب ستون فقرات را لمس یا فشرده کند باعث ایجاد درد گردن یا بازو، بی‌حسی یا سوزن سوزن شدن شود. استراحت، داروهای ضد درد، تزریق در ستون فقرات و فیزیوتراپی اولین گام برای بهبودی دیسک گردن است.
اکثر مردم طی ۶ هفته بهبود می‌یابند و به فعالیت عادی باز می‌گردند. اما اگر علائم ادامه پیدا کند، ممکن است جراحی دیسک گردن توصیه شود. برای درک بهتر فتق دیسک گردن دانستن عملکرد ستون فقرات می‌تواند مفید باشد.
ستون فقرات از ۲۴ استخوان متحرک به نام مهره‌ها ساخته شده است. بخش گردن ستون فقرات وزن سر شما که تقریبا ۴٫۵ کیلوگرم است را تحمل می‌کند و به شما اجازه می‌دهد سر خود را به جلو و عقب تکان دهید و گردش ۱۸۰ درجه داشته باشید. ۷ مهره گردنی به نام C1 تا C7 وجود دارد.
دیسک‌ها مهره‌ها را از هم جدا می‌کنند و و با عملکرد خود به عنوان ضربه‌گیر مانع از ساییده شدن مهره‌ها بر روی هم می‌شوند. حلقه خارجی دیسک آنولوس (حلقه) نامیده می‌شود. مرکز هر دیسک با ماده‌ای ژله مانند پر شده است و در سطح هر دیسک، یک جفت اعصاب نخاعی از طناب نخاعی خارج و در بدن پخش می‌شود. نخاع و اعصاب نخاعی مشابه با تلفن عمل می‌کنند و اجازه می‌دهند پیام‌ها یا تحریکات بین مغز و بدن (اندام‌ها) رفت و آمد کنند.
هنگامی که ماده ژله‌ای از مرکز دیسک از طریق پارگی ایجاد شده در آنولوس دیواره دیسک خارج شود، فتق دیسک گردن یا بیرون زدگی دیسک گردن ایجاد می‌شود. تماس ماده ژله‌ای با اعصاب باعث تحریک (تحریک شیمیایی) می‌شود.
درد ایجاد شده ناشی از التهاب و تورم عصب نخاعی به دلیل فشار موجود بر روی دیسک بیرون زده می‌باشد. با گذشت زمان، فتق دیسک گردن تمایل به کوچک شدن دارد و ممکن است منجر به تسکین درد به صورت جزئی یا کامل شود. در بیشتر موارد درد گردن و یا دست در طول ۶ هفته بهبود می‌یابد.
آرتروز گردن زمانی رخ می‌دهد که غضروف‌های اطراف مفاصل دچار پارگی شوند، که این پدیده حرکات نرم و آسان استخوان‌ها را دچار اختلال کرده و نهایتا منجر به تورم و درد مفاصل می‌شود. زمانی که این اتفاق در مهره‌های گردن رخ دهد به عنوان آرتروز گردن شناخته می‌شود.
گاهی اوقاب آسیب غضروف‌ها می‌تواند در اثر بیماری‌های مخرب ایجاد شود که به آن استئوآرتریت گردن گفته می‌شود. مفاصل گردن یکی از مهمترین قسمت‌های حرکتی ستون فقرات هستند. دو مفصل گردنی کوچک در پشت هر مهره قرار گرفته که امکان حرکات به سمت جلو / عقب و خم کردن را فراهم می‌کنند. این مفاصل دربرگیرنده غضروف در سطوح بالایی و پایینی بوده تا قسمت‌های پشتی استخوان‌های ستون فقرات را محافظت کنند.
در غیاب غضروف، استخوان‌ها بر روی همدیگر حرکت کرده که این امر منجر به ساییده شدن، التهاب و درد خواهد شد که منجر به آرتروز گردن می‌شود. دیسک گردن شامل یک لایه بافته شده از فیبرهای غضروفی است که در عین سخت بودن منعطف نیز می‌باشد.
درون این لایه فیبری حلقوی، بوسیله یک ماده ژله‌ای نرم پروتئینی پر شده است که امکان مهار ضربه و استرس را بوسیله دیسک فراهم می‌کند. مجموعا شش دیسک گردن ژله مانند بین مهره‌های گردنی وجود دارد که حین حرکت، آن‌ها را از سایش بر یکدیگر حفظ می‌کند.
یکی از دلایل شایع دردهای گردن آسیب به دیسک گردن است که این درد تا بازوها امتداد می‌یابد. این درد زمانی ایجاد می‌شود که دیسک دچار پارگی و جراحت شده باشد، به گونه‌ای که منجر به نشت محتویات ژله‌ای آن به بیرون شود.