پاسخ به رایج ترین سوالات در مورد تعویض مفصل زانو

آمار ها حاکی از آن است که ، در ایران حدود 10 درصد از افراد مسن در شرایطی قرار دارند که لازم است عمل تعویض مفصل زانو انجام دهند . از این تعداد حدود 50 هزار عمل تعویض زانو انجام می شود که بیشتر آنها در شهرهای بزرگ انجام می شود . زانو مهمترین مفصل بدن است که در صورت آسیب دیدن، تحرک و انجام فعالیت های روزانه ، مختل می شود .  مواردی نظیر سبک زندگی نامناسب و انجام فعالیت های مخاطره آمیز ،  اضافه وزن و ... زمینه ساز ، آسیب دیدن عضروف بین مفصلی و زانو ها است.  درمان همه این موارد که منجر به آرتروز و آسیب مفصل زانو شود، جراحی تعویض مفصل است که امروزه این عمل در کشور با موفقیت‌های خوبی همراه است. از آنجاییکه عمل تعویض مفصل زانو ، عملی پیچیده و پرهزینه است ، لذا بیماران ، در  شهری بزرگ مانند تهران ، همیشه دغدغه  هایی مثل پیداکردن بهترین جراح زانو در تهران و دقیق تر بگوییم  بهترین جراح تعویض مفصل زانو در تهران  را دارند ، تا با توجه به حساسیت عمل و هزینه تعویض مفصل زانو ، عمل را با  موفقیت انجام شده و به زندگی عادی بازگردند . در ادامه رایج ترین سئوالات در مورد تعویض مفصل زانو را با  ، دکتر یاسر نژادی ، متخصص ارتوپدی و جراح زانو در تهران ، مطرح کرده ایم تا راهنمای بیماران گرامی قرار گیرد . پاسخ به رایج ترین سئوالات در مورد تعویض مفصل زانو

منظور از تعویض مفصل زانو چیست و چگونه انجام می شود ؟

دکتر نژادی :  تعویض مفصل زانو یا آرتروپلاستی به عمل جراحی اطلاق می شود که طی آن مفصل آسیب دیده بیمار را بطور کامل با پروتز یا همان مفصل مصنوعی جایگزین می کنیم تا بیمار ضمن رهایی از درد و مشقت ، بتواند دوباره به زندگی عادی برگردد . عملکرد این مفصل جدید ، کاملا طبیعی و مشابه مفصل واقعی فرد است و چنانچه بیمار به توصیه های پزشک معالج ، عمل کند می تواند سالیان درازی ، بدون مشکل به زندگی و کارهای روزانه  بپردازد . طبیعتا با توجه به پیچیدگی عمل تعویض مفصل زانو ، این عمل را باید جراح و متخصص ارتوپد متبحر انجام دهد که از تجربه و مهارت کافی برخوردار است . طی عمل تعویض مفصل ، کندیل فمور یا همان استخوان بالای ران را برش می دهیم و پس از حذف بخش های آسیب دیده ، آن را با پروتز مصنوعی مفصل زانو جایگزین می کنیم و همین کار را برای استخوان پایین یا ساق انجام می شود. کشکک زانو نیز چنانچه دچار تخریب باشد ، تعویض می گردد.

چه افرادی باید تحت عمل تعویض مفصل زانو قرار گیرند ؟

افرادی که مفصل آنها که به هر دلیلی کاملا از کار افتاده و غضروف مفصلی از بین رفته است ، به نحوی که قابل ترمیم و درمان نیست  کاندیدای این عمل هستند . تعویض مفصل زانو به سن نیز وابسته است . درصد زیادی از افرادی که عمل تعویض مفصل زانو برای آنها انجام می شود افراد بالای 60 سال هستند که تعویض مفصل زانو را بطور کامل در یک یا هر دو پا برایشان انجام می دهیم . برای بیمارانی که سن آنها کمتر از 60 سال است ، سعی می کنیم با روش های جایگزین مثل  استئوتومی همراه با آرتروسکوپی داخل مفصل، ترمیم هایی انجام دهیم تا  بیمار را به سنی که بتوانیم تعویض کامل مفصل زانو را انجام دهیم ، برسانیم. در عمل حدود 90 درصد از افرادیکه این جراحی را انجام داده اند بعد از 20 سال ، هنوز مفصل کارایی مناسبی دارد و اکنون امید می رود با بهبود کیفیت پروتزها و افزایش تبحر جراحان زانو ، درصد و زمان بیشتری ، مفاصل مصنوعی در بدن حفظ شود.

آیا درمان جایگزین عمل تعویض مفصل زانو ، وجود دارد ؟

دکتر نژادی :   اگر بیمار از نظر سنی در شرایطی نباشد که بتوان عمل تعویض مفصل زانو را انجام داد ، ولی در عین حال، دچار درد در ناحیه زانو بوده و با فیزیوتراپی و اقدامات درمانی معمول،  درمان نشده اند ، می توان از تزریقات داخل مفصلی استفاده کرد . نتیجه این تزریقات ، کاهش اصطکاک بین مفصلی بوده و مفصل حالت لغزنده پیدا می کند و می تواند پیشرفت سایش غضروف مفصلی یا بیماری  استئوآرتریت مفاصل  را به تاخیر بیندازد . همیشه باید این نکته را مد نظر داشت تزریقات درون مفصلی در early stage  آرتروز مفید بوده و در درجات پیشرفته ، کارایی خاصی ندارند.

منظور از سایش غضروف مفصلی چیست؟

دکتر نژادی :   سایش غضروف مفصلی  یا استئوآرتیت ، بیماری پیشرونده تخریب غضروف بین مفصل است که معمولا از سنین 40 سال به بالا بروز می کند . البته در افرادی که مراقبت مفاصل خود نیستند یا دچار مشکلات ژنتیکی ، انحراف پا و ... هستند ، می تواند در سنین پایین تری شروع شود. سایش غضروف مفصلی ، یکی از دلایل شایعی است که در نهایت منجر به عمل تعویض زانو می شود و این مساله بیانگر اهمیت مراقبت از زانوها و حفظ سلامت بدن است.

طول عمر پروتز مصنوعی زانو چند سال است؟

دکتر نژادی :   طول عمر پروتز مصنوعی زانو ، به عوامل مختلفی مثل نوع پروتز ، تبحر جراح ، بیمار و نحوه استفاده صحیح از پروتز دارد . پروتز مصنوعی زانو ، چنانچه بیمار به توصیه های پزشک توجه داشته باشد 20 الی 25 سال دوام خواهد داشت و در این مدت بیمار می تواند بدون مشکل زندگی روزمره خود را تجربه کند.

دوره نقاهت پس از عمل تعویض مفصل زانو ، چند روز است ؟

دکتر نژادی :   این موضوع سئوال بسیاری از بیماران است. پس از عمل تعویض مفصل زانو ، از روز دوم یا سوم بیمار می تواند راه برود و فیزیوتراپی را شروع کند بازگشت کامل به شرایط عادی ، برای هر فرد متفاوت است . بیمار داشته ام که  با وزن بالای 100 کیلو دو هفته بعد از عمل همزمان هر دو زانو ، از طبقه دوم به همکف می آمد و باغچه را هم آب می داد ! ولی بطور کلی معمولا طی یک ماه بیمار عصایش را کنار می گذارد و طی یک الی دو ماه نیز عوارض و مشکلات احتمالی پس از عمل بطور کامل رفع می گردد و بیمار میتواند به زندگی عادی باز گردد .

چه مدت بعد از عمل تعویض مفصل زانو می توان سفر کرد ؟

دکتر نژادی : در مورد مسافرت چند نکته را باید در نظر داشت : اگر  مریض از شهرستان یا از مناطق اطراف تهران آمده و می خواهد به خانه خودش برگردد ، این یک مورد استثناء محسوب می شود که می‌توانیم با آن مماشات بیشتری داشته باشیم . ولی در حالت کلی ، سفر و جابجایی طولانی مدت ، بستگی به توان و بنیه بدنی خود بیمار ، بعد از تعویض مفصل زانو دارد. قطعاً در دو هفته اول جراحی، مشکلاتی که به خاطر خم کردن زانو وجود دارد و پایین بودن توان جسمی بیمار ، مسافرت قابل انجام نیست.  ولی بعد از این مدت ، در صورت ضرورت در ماه اول محدودیتی برای حمل و نقل چه زمینی و چه هوایی وجود ندارد. در  مسافرت هوایی طولانی ، توصیه می کنیم که بعد از هر نیم ساعت،  بیمار کنار همان صندلی در همان ردیف بتواند بایستد و دوباره روی صندلی بنشیند و اگر مسافرت به صورت زمینی می باشد، بتواند بعد از هر یکی دو ساعت که از زمان مسافرت می گذرد ، پیاده شده و چند قدمی راه برود و ترجیحا هنگام نشستن زانو کمتر خم شود .

برای مراقبت از غضروف مفصل زانو چه نکاتی را باید رعایت کرد؟

دکتر نژادی : لایه ای واسط بنام غضروف  در تمام مفاصل وجود دارد.  از آنجاییکه مفصل زانو پر استفاده ترین مفصل بدن است و وزن بدن را هم باید تحمل کند ، غضروف مفصل زانو ، بیشتر در معرض تخریب است. در صورت آسیب دیدن غضروف بین مفصلی زانو ،  حرکت زانو و در نتیجه توانایی فرد برای زندگی عادی و حرکات روزمره دچار مشکل می شود . غضروف مفصلی ، به صورت یک لایه نازک بر روی استخوان فمور یا استخوان بالایی ران قرار دارد که بیماری پیشرونده تخریبی غضروف ، باعث تخریب و تکه تکه شدن این غضروف در مفصل زانو می شود . به عبارتی هرچه شدت آرتروز بیشتر باشد،  تخریب گسترده تری در زانو رخ می دهد و باعث درد بیشتر و عدم توانایی فرد در مفصل زانو و تحرک می شود. با توجه به  اینکه غضروف قابل ترمیم نیست ، باید با تغییر سبک زندگی و جایگزین کردن سیک صحیح ، از آن مراقبت کرد . به بیماران توصیه می شود ، که با یک پیاده روی سبک روزانه و ترجیحاً داخل آب در صورتی که خط آب تا سینه بیمار بیاید که عمق مناسبی می باشد ، راه بروند و در حین راه رفتن حالت، رباتیک باشد و زانو خم نشود تا عضلات را تقویت کنند. همچنین یک سری از ورزش ها نیز به بیماران توصیه می شود و در کنار آنها ، از حرکاتی که باعث تخریب غضروف می شود مانند استفاده مکرر از پله ، خصوصا پایین رفتن از پله ،  یا سطوح های شیب داری که سرپایینی بوده و باعث می شود که وزن بدن بیشتر روی زانو تحمیل شود ، خودداری کنند. چهار زانو یا دو زانو نشستن ، یکی از رفتارهای نامناسبی می باشد که باعث اوریوز شدن مفصل و از بین رفتن غضروف مفصل می شود.  تمام موارد دیگر مانند استفاده از دست دستشویی ایرانی (دستشویی ایرانی اشتباها به دستشویی فرنگی شهرت یافته ) نیز به بیماران توصیه می شود تا بتوانند غضروف مفصل را حفظ کنند.

چه توصیه ای برای بیماران و افراد سالم دارید؟

دکتر نژادی :  مفصل زانو جدا از بافت فیزیولوژیک یا همان بافت طبیعی بدن انسان ، چون مفصل است و از آن بطور مکانیکی استفاده می شود ، می توان آن را معادل یک خودرو در نظر گرفت . همانطور که خودرو در فواصل مشخصی به نمایندگی می برید چکاپ می شود و روش صحیح استفاده از آن را می آموزید تا مشکل جدی پیش نیاید ، در عالم پزشکی نیز ،ما هم برای مفصل زانو توصیه می کنیم به پزشک متخصص مراجعه کنید و آموزش های لازم را قبل از استهلاک مفصل ببینید و در مواردی که مشکلات،  جزیی تر است با درمان های سبکتر و غیر تهاجمی تر ، بتوانیم مفصل زانو را برایشان حفظ کنیم تا به زمانی نرسد که نیاز به تعویض کامل مفصل زانو باشد . بنابراین ، قبل از نیاز به تعویض مفصل ، حتما به پزشک متخصص مراجعه کرده تا سبک  صحیج زندگی ، ورزش های لازم و اگر نقیصه ای و مشکلی برای زانو بوجود آمده باشد با تشخیص به موقع و درمان صحیح ، جلوی پیشرفت آن گرفته شد تا به استئوآرتریت کامل زانو  مواجه نشود. دکتر یاسر نژادی : متخصص ارتوپدی – جراح زانو

•  تلفن: 09380093838  –  22018658 – 021

• تهران، زعفرانیه ،خیابان طاهری، جنب درب کاخ سعدآباد، کوچه شاهین، پلاک یک

• وبسایت : www. dryasernezhadi.com