تهوع و استفراغ - دلایل و روش های درمان خانگی و گیاهی

حالت تهوع و استفراغ می تواند دلایل مختلفی داشته باشد که گاهی نشانه بیماری و گاهی نیز می تواند علامت خطر باشد.برخی از دلایلی که ممکن است باعث حالت تهوع و استفراغ شود عبارتند از :

• مشکلات معده و دستگاه گوارش
• مصرف برخی از داروها و عوارض جانبی انها
• بارداری و حاملگی
• مسمومیت
• اضطراب و ترس
• حساسیت
• برخی از بیماری های خطرناک
• مشکلات قلبی / حمله قلبی
• مشکلات کبد
• ماشین گرفتگی و دریازدگی
• و...

تهوع و استفراغ - دلایل و روش های درمان خانگی به عنوان یک عادت ، زمانی که کسی دچار تهوع و یا استفراغ می شود ، این حالت را یک مورد نگران کننده و اضطراری تلقی نمی کند .ولی بسته به دلایل ایجاد حالت تهوع ، این حالت ممکن است نشانه خطر باشد . در این مقاله به برخی از دلایل تهوع و استفراغ اشاره شده است و در ادامه آن برخی از راههای درمان طبیعی حالت تهوع را با هم مرور می کنیم .

رایج ترین دلایل تهوع و استفراغ

1 ) تهوع صبحگاهی - حالت تهوع بارداری

بسیاری از زنان در دوران بارداری و بخصوص در سه ماهه اول بارداری دچار تهوع و استفراغ می شوند. این حالت "بیماری صبحگاهی" نامیده می شود و کاملا طبیعی است.با وجود این که این حالت تهوع و استفراغ در دوران بارداری خطرناک نیست و در حالت طبیعی معمولا مشکلی ایجاد نمی کند ، ولی در صورتی که بیش از حد باشد می تواند باعث کاهش وزن ، کم آبی بدن ، سوء تغذیه و عدم تعادل الکترولیتی در بدن شود.

2 ) بیماری سفر - ماشین گرفتگی - دریازدگی

بیماری سفر نوعی حالت تهوع و استفراغ است که در برخی از افراد در زمان مسافرت با ماشین ، قطار ، کشتی و یا هواپیما بروز می کند.این مشکل به دلیل اختلال و اختلاف در بین سیگنال های ارسال شده به مغز اتفاق می افتد. مغز سیگنال های مختلفی از چشم ها و گوش ها دریافت می کند . زمانی که بین سیگنال های دریافتی از گوش و چشم اختلاف وجود داشته باشد ، دچار بیماری سفر می شوید .

3 ) ترس و وحشت

ترس شدید و وحشت زیاد می تواند باعث تهوع و حتی استفراغ شود . این حالت می تواند با علائمی مانند سرگیجه ، تب ، درد بدنی ، درد قفسه سینه و تنگی نفس همراه باشد.

4 ) عوارض جانبی مصرف برخی از داروها

حالت تهوع و استفراغ یکی از عوارض جانبی مشترک بین تعداد زیادی از داروها می باشد . مانند : داروهای ضد افسردگی (مانند سرترالین)،داروهای کاهش فشارخون (مانند کاپتوپریل) ، آنتی بیوتیک های قوی (مانند مترونیدازول)و ...علاوه براین ، قطع مصرف برخی از داروها نیز می تواند باعث تهوع و استفراغ شود.

5 ) دیسمنوره یا قاعدگی دردناک

دیسمنوره یا قاعدگی دردناک می تواند باعث حالت تهوع و استفراغ شود. به اعتقاد پزشکان ، این حالت تهوع به دلیل انتشار پروستاگلاندین از اندومتر در زمان پریود در این زنان می باشد .

6 ) ریفلاکس معده به مری

ریفلاکس معده به مری نیز می تواند باعث حالت تهوع و استفراغ شود

7 ) مسمومیت غذایی

یکی از رایج ترین و بیشترین دلایل تهوع واستفراغ ، مسمومیت و مشکلات گوارشی است . مسمومیت غذایی و گاستروانتریت ویروسی معده و روده می تواند باعث ایجاد علائمی مانند اسهال ، شکم درد ، درد قفسه سینه ، سوزش سردل ، تهوع و استفراغ شود .استفراغ شدید همراه با اسهال می تواند باعث کم آبی بدن و عدم تعادل الکترولیتی بدن شود .

8 ) مشکلات قلبی و عروقی

برخی از مشکلات قلبی و عروقی می تواند با علائمی مانند تهوع و استفراغ بروز کند. مانند آریتمی قلبی ، حمله قلبی ، برادی کاردی و ...این مشکلات قلبی می توانند باعث کاهش ناگهانی فشار خون (هیپوتانسیون) شوند که در این صورت خون و اکسیژن کافی به مغز نمی رسد. تهوع و استفراغ مربوط به حمله قلبی می تواند با علائمی مانند سرگیجه ، درد قفسه سینه ، مشکل در حفظ تعادل ، درد شانه و کتف ، درد فک و ... همراه باشد . در صورتی که این علائم را در خود مشاهده کردید سریعا با اورژانس تماس بگیرید زیرا احتمال بیهوشی و مرگ بسیار زیاد است .

9 ) مشکلات سیستم تنفسی

اختلالات و عفونت های سیستم تنفسی می تواند منجر به تنگی نفس شود . تنگی نفس یکی از دلایل کاهش اکسیژن در بدن است که همین کاهش اکسیژن در خون می تواند با علائمی مانند سرگیجه ، حالت تهوع و استفراغ همراه باشد.

10 )‌ مشکلات گوش و سیستم شنوایی

گوش یکی از اعضای مهم بدن است که نقش بسیار مهمی در حفط تعادل بدن دارد.هرگونه عفونت ، التهاب ، جمع شدن مایع در گوش ، عفونت گوش و آسیب های احتمالی گوش می تواند منجر به سرگیجه ، مشکل در حفظ تعادل و حالت تهوع و استفراغ شود .

11 ) زخم معده و دوازدهه

زخم معده و زخم دوازدهه معمولا با تهوع بعد از خوردن غذا همراه است . برخی از سایر علائم زخم معده و زخم دوازدهه عبارتنداز : نفخ ، احساس سنگینی بعد از خوردن غذا ، سوزش سر دل ، درد شکم و ...برای مطمئن شدن از این موضوع شما باید به پزشک مراجعه کنید. پزشک برای تشخیص این مشکل از روش و آزمایشات مختلفی استفاده خواهد کرد . مانند : گاستروسکوپی ، آزمایش خون ، آزمایش آنتی بادی های ویروس هلیکوباکتر پیلوری (HP)  و ...برای کاهش علائم این بیماری باید قبل از هر چیز ، رژیم غذایی خود را اصلاح کنید . از غذاهای چرب ، تند و بسیار شیرین دوری کنید .

12 ) مشکلات کیسه صفرا

زمانی گرسنه هستید ، با خوردن غذا در همان لقمه های اول احساس سیری می کنید و حالت تهوع دارید . این یکی از علائم مشکلات کیسه صفرا است . سایر علائم احتمالی عبارتند از : درد در سمت راست شکم همراه با احساس بوی فلز و طعم تلخ در دهان ، سوزش معده ، سوزش سر دل و ...برای تشخیص این مشکل پزشک ممکن است برای شما آزمایش های مختلف (مانند سونوگرافی)در نظر بگیرد  و حتی ممکن است به دلیل وجود سنگ در کیسه صفرا ، با عمل جراحی ، کیسه صفرا از بدن خارج شود . برای اطلاعات بیشتر در این مورد پیشنهاد می شود مطلب " علائم سنگ کیسه صفرا " را مطالعه نمایید.

13 ) پانکراتیت

آیا بعد از خوردن غذا احساس سنگینی و ناراحتی می کنید ؟ داشتن درد در ناحیه فوقانی شکم و سمت راست ، احساس طعم فلز در دهان ، بوی بد دهان ، ناراحتی های روده و حالت تهوع و استفراغ می تواند از علائم پانکراتیت باشد . برای تشخیص این مورد باید به پزشک متخصص مراجعه نمایید. ممکن است برای درمان ، مصرف داروهای ضد التهابی توصیه شود . همچنین رژیم های غذایی مناسب از طرف پزشک به شما توصیه خواهد شد .

14 ) آپاندیسیت

این مشکل معمولا به این صورت آغاز می شود . شما احساس تهوع دارید ، به مرور در قسمت بالایی شکم احساس درد می کنید ، این درد به مرور به قسمت پایین و سمت راست شکم گسترش میابد و کمی تب می کنید . زمانی که این مشکل حاد است ، دردهای شکم بسیار شدید و غیر قابل تحمل است و با استفراغ و اسهال همراه است.آپاندیسیت یک مورد حاد و اورژانسی است و سریعا باید با پزشک تماس بگیرید . توجه داشته باشید که در این مورد به هیچ عنوان نباید از داروهای مسکن (مانند استامینوفن و ایبوپروفن) برای کاهش درد استفاده کنید.

15 ) فشار خون

در صورتی که دچار مشکلات فشار خون و قلب باشید ممکن است این علائم در شما مشاهده شود . شما در تمام طول روز احساس تهوع و استفراغ دارید که این احساس در زمان بیدار شدن از خواب و صبح ها بسیار بیشتر است . شما سریعا خسته می شوید و در طول روز از کمبود انرژی رنج می برید . متورم و سرخ شدن صورت ، تنگی نفس ، درد قفسه سینه ، احساس درد در فک و درد ران می تواند از سایر علائم مشکلات قلبی و فشار خون باشد .

16 ) نفریت يا التهاب كلیه

يكی از اولین علائم نفریت یا التهاب کلیه ، تهوع و استفراغ است.علائم بعدی می تواند شامل تب و درد پشت باشد. برای اطمینان باید به پزشک مراجعه کنید . پزشک برای شما آزمایش هایی مانند آزمایش ادرار ، آزمایش خون ، اولتراسوند کلیه و بررسی سیستم غدد درون ریز و سیستم ادراری انجام خواهد داد.برای درمان نفریت ، پزشک برای شما پرهیزهای غذایی و احتمالا درمان دارویی با آنتی بیوتیک ها و داروهای ضدالتهاب در نظر خواهد گرفت.

استفراغ چه زمان می تواند خطرناک باشد ؟

در صورتی که علائم زیر را همراه با تهوع و استفراغ دارید به پزشک مراجعه کنید . همچنین اگر استفراغ شما بیش از 48 ساعت طول بکشد و همراه با اسهال باشد باید به پزشک مراجعه کنید.

•  درد شدید شکم همراه با درد قفسه سینه
• توهم / دیدن چیزها و یا اشخاصی که در واقعیت وجود ندارند/ شنیدن صداهایی که در واقعیت وجود ندارد / هذیان گفتن
• احساس خستگی شدید ناتوان کننده
• تب شدید
• درد کل بدن / در عضلات و مفاصل
• بروز علائم کم آبی بدن / خشک شدن دهان و گلو / غش کردن
• استفراغ سبز رنگ
• استفراغ خون آلود
• تهوع و استفراغ بعد از ضربه شدید به سر و مخصوصا پشت سر

درمان های خانگی و طبیعی برای تهوع و استفراغ

1 ) زنجبیل زنجبیل یکی از بهترین و معروف ترین درمان های خانگی برای تهوع و استفراغ است. زنجبیل از طریق تقویت سیستم گوارش و متعادل کردن اسید معده می تواند حالت تهوع را کاهش دهد. درمان های خانگی برای تهوع و استفراغ روش های استفاده از زنجبیل :

• زنجبیل تازه را خوب بشویید و در مخلوط کن با نصف استکان آب مخلوط کنید . سپس این مخلوط را به عسل اضافه کرده و نوش جان کنید .
• کمی زنجبیل تازه را با آب جوش به مدت 10 دقیقه دم کنید و مصرف کنید
• زنجبیل تازه و یا پودر زنجبیل را به چای اضافه کرده و بعد از ده دقیقه دم کشیدن ، بنوشید .
• روش بعدی استفاده از قرص ها و مکمل های حاوی زنجبیل است . برای تهوع بعد از شیمی درمانی می توانید 1000 الی 2000 میلی گرم مکمل زنجبیل تحت نظر پزشک مصرف کنید . برای درمان تهوع بارداری می توانید 250 میلی گرم مکمل زنجبیل و 4 بار در روز مصرف کنید . حتما این مصرف باید با اطلاع و نظر پزشک انجام شود. برای تهوع بعد از عمل جراحی 500 الی 1000 میلیگرم و برای مسمومیت های غذایی 250 الی 1000 میلی گرم و 4 بار در روز .

• لیموی تازه را نصف کرده و آب آن را بگیرید و با کمی عسل مخلوط کنید و مصرف کنید
• اسانس لیمو و یا اسانس پوست لیمو را بر روی یک دستمال کاغذی بپاشید و جلوی بینی خود بگیرید و بو کنید
• پوست لیمو را رنده کرده و بو کنید
• علاوه بر پوست لیمو ، می توانید از پوست پرتقال و گریپ فروت نیز استفاده کنید.

3 ) نعناع نعناع مانند زنجبیل و لیمو به راحتی می تواند باعث بهبود حالت تهوع و استفراغ شود . برای این منظور روش های زیر پیشنهاد می شود .

• 1 قاشق غذاخوری برگ نعناع را در 1 فنجان آب جوش به مدت 10 دقیقه دم کنید سپس کمی عسل طبیعی به آن اضافه کرده و بنوشید.
• مقداری اسانس نعناع و یا عرق نعناع را روی دستمال بریزید و بو کنید.

4 ) دارچین دارچین از زمان های بسیار قدیم در اکثر کشورهای جهان برای درمان بسیاری از مشکلات و از جمله تهوع ، استفراغ و اسهال مورد استفاده قرار می گیرد. می توانید از روش های پیشنهادی زیر استفاده کنید .

• کمی دارچین را به یک فنجان آب جوش اضافه کنید و بعد از 10 دقیقه بنوشید
• کمی دارچین به چای خود اضافه کرده و بعد از 10 دقیقه دم کشیدن ، مصرف کنید
• دارچین و زنجبیل را در آب جوش دم کرده و کمی عسل طبیعی به آن اضافه کرده و بنوشید
• کمی دارچین ، زنجبیل ، نعناع و چای سیاه یا سبز را با آب جوش به مدت 10 دقیقه دم کنید .سپس کمی عسل و اسانس نعناع به آن اضافه کنید و در یخچال قرار دهید تا کاملا خنک شود.

5 ) سرکه سیب سرکه سیب قرمز یکی از موثرترین روش های خانگی برای درمان استفراغ و حالت تهوع است. سرکه سیب PH خون را تنظیم می کند و می تواند باعث تقویت سیستم گوارشی و سیستم ایمنی بدن شود. 6 ) موز موز نه تنها می تواند حالت تهوع و استفراغ را کاهش دهد بلکه می تواند کاهش پتاسیم بدن را که به دلیل استفراغ و اسهال بروز می کند ، جبران کند . 7 ) ویتامین B6 به گفته پزشکان ، ویتامین B6 می تواند سیستم گوارش شما را تقویت کرده و از تهوع و استفراغ پیشگیری کند . ویتامین B6 در برنج ، موز ، آووکادو ، ماهی ، ذرت و انواع آجیل موجود است .با وجود اینکه این ویتامین در دوران بارداری برای جنین مضر نیست ولی بهتر است قبل از مصرف دارویی ویتامین B6 با پزشک خود مشورت کنید .دوز مناسب برای مصرف مکمل ویتامین B6 معمولا 25 میلی گرم و 3 بار در روز است . 8 ) سیب سیب میوه ای غنی از فیبر است و می تواند مواد شیمیایی که باعث تهوع می شود را از بدن خارج کند. همچنین انرژی از دست رفته شما را تجدید کرده و به درمان اسهال نیز کمک می کند. 9 ) ریحان 50 ترکیب خاص در برگ ریحان وجود دارد که می تواند به از بین بردن باکتری ها کمک کند و همین خاصیت می تواند باعث از بین رفتن عوامل مسمومیت زا در بدن شود . ریحان منبع خوبی از آهن ، کلسیم ، پتاسیم ، ویتامین C و ویتامین K است . ریحان برای درمان ناراحتی های معده ، روده ، اسهال ، استفراغ و حالت تهوع مفید است .افرادی که از داروهای رقیق کننده خون مانند وارفارین و پلاویکس استفاده می کنند ، قبل از مصرف دارویی ریحان باید با پزشک خود مشورت کنند . علاوه براین ، ریحان می تواند قند خون را کاهش دهد . در صورتی که از داروهای کنترل قند خون مانند متفورمین استفاده می کنید قبل از مصرف دارویی ریحان باید با پزشک خود مشورت کنید ممکن است نیاز به تغییر دوز دارو داشته باشید . 10 ) یخ مصرف یخ نیز می تواند حالت تهوع و استفراغ را کاهش دهد . زمانی که تهوع دارید می توانید کمی آب یخ مصرف کنید و یا یک قطعه یخ بسیار کوچک را قورت دهید. 11 ) از بوهای تحریک کننده دوری کنید برای کاهش حالت تهوع از هرگونه دود سیگار ، بوی غذای سرخ کردنی ، بوی فست فود ها و کباب ها ، آلودگی هوا ، بوی سوختگی ، عطرهای غلیظ ، بوی عرق و ... دوری کنید. 12 ) مقدار زیادی آب بنوشید زمانی که استفراغ می کنید و بخصوص زمانی که با اسهال همراه است ، بدن شما شدیدا در معرض کم آبی قرار دارد . در این زمان باید مقدار زیادی آب و سایر مایعات مصرف کنید . 13 ) تنفس برخی از مطالعات نشان داده است که تنفس عمیق و کمی نگه داشتن نفس می تواند به کاهش حالت تهوع و به تعویق انداختن استفراغ کمک کند . در صورتی که در جایی هستید و می خواهید استفراغ خود را به تعویق بیاندازید تا به جای مناسب برسید ، می تواند نفس عمیق بکشید و کمی نفس خود را نگهدارید . البته این روش فقط چند ثانیه می تواند استفراغ را به تعویق بیاندازد.