عوارض جانبی مشترک بین اکثر آنتی بیوتیک ها

با توجه به این که مصرف آنتی بیوتیک در بین ما بسیار بالاست ، توجه به عوارض جانبی آن نیز اهمیت زیادی دارد . در سال 2018 آنتی بیوتیک ها به عنوان پرفروش ترین دارو در جهان معرفی شدند ( 1 ) . مصرف آنتی بیوتیک ها از سال 2000 الی 2015 تقریبا 40 درصد افزایش یافته است . برخی از کارشناسان اعتقاد دارند تا سال 2050 به دلیل ایجاد مقاومت بدن انسان ها به آنتی بیوتیک ، سالانه 10 میلیون مرگ رخ خواهد داد .

با مصرف بی رویه آنتی بیوتیک ها و ایجاد مقاومت به این داروها ، مشکلات بهداشتی بسیار زیادی در جهان به وجود آمده است .

آنتی بیوتیک چیست ؟

گروه هایی دارویی که برای درمان انواع عفونت های ناشی از باکتری مصرف می شوند آنتی بیوتیک نام دارند . یکی از معروف ترین انتی بیوتیک ها پنیسلین است که در سال 1926 برای اولین بار معرفی شد .

رایج ترین آنتی بیوتیک ها که به صورت گسترده مصرف می شوند عبارتند از :

• آموکسی سیلین
• داکسی سایکلین
• سفالکسین
• سیپروفلوکساسین
• کلیندامایسین
• مترونیدازول
• آزیترومایسین
• سفیکسیم
• آموکسی سیلین
• تتراسایکلین

برخی از رایج ترین موارد استفاده آنتی بیوتیک ها عبارتند از :

درمان جوش ، برونشیت ، عفوت ملتحمه چشم ، انواع عفونت های گوش ، بیماری های جنسی ، عفونت های پوستی ، اسهال ، عفونت دستگاه تنفسی ، عفونت دستگاه ادراری و … توجه داشته باشید که آنتی بیوتیک ها هیچ تاثیری بر عفونت های ویروسی ندارند . یکی از رایج ترین عفونت های ویروسی که مردم معمولا به صورت اشتباه برای درمان آن از آنتی بیوتیک استفاده می کنند سرماخوردگی و آنفولانزا است . فقط در صورتی که به دلیل این بیماری ها دچار عفونت باکتریایی گلو شده باشید ممکن است مصرف انتی بیوتیک مفید باشد . در این مورد نیز توجه داشته باشید که اکثر عفونت های گلو و گلو درد ها بدون مصرف دارو به راحتی خوب می شوند .

در بین مردم بسیار رایج است که به محض درمان شدن عفونت ، مصرف آنتی بیوتیک را قطع می کنند در صورتی که مصرف این داروها را باید تا تمام شدن دوره درمان ادامه دهید و قطع زود هنگام این داروها می تواند باعث ایجاد مقاومت باکتریایی شود . حتی در صورتی که شما به اشتباه برای درمان بیماری های ویروسی از آنتی بیوتیک استفاده کنید نیز می تواند باعث بروز مقاومت بدن نسبت به این دارو ها شود .

برخی از رایج ترین عوارض جانبی آنتی بیوتیک ها

1 ) ایجاد مقاومت عفونت ها به دارو

هر ساله در امریکا 23000 نفر به دلیل مقاوم شدن باکتری ها به آنتی بیوتیک جان خود را از دست می دهند . درحال حاضر بزرگ ترین نگرانی کارشناسان وجود عفونت هایی است که کاملا نسبت به این دارو ها مقاوم شده اند . ولی چرا این اتفاق افتاده است ؟ دلیل مقاوم شدن باکتری ها نسبت به آنتی بیوتیک می تواند شامل این موارد باشد .

• به دلیل مصرف بی رویه و اشتباه آنتی بیوتیک ها
• به دلیل کامل نکردن دوره درمان
• به دلیل مصرف مواد غذایی حامل آنتی بیوتیک شیمیایی مانند انواع گوشت ها و انواع لبنیات

2 ) آلرژی و آسم

تحقیقات اخیر نشان می دهد که رابطه مستقیمی نسبت به مصرف آنتی بیوتیک ها و احتمال ابتلا به آسم و آلرژی وجود دارد . در مطالعات گسترده ای که در سال 2018 انجام شده است ، پرونده سلامت 792000 کودک مورد بررسی قرار گرفت . در این تحقیق ارتباطاتی بین ابتلا به آسم و مصرف انتی بیوتیک در زمان تولد تا 6 ماهگی یافت شد . طبق این تحقیق به نظر می رسد مصرف این داروها در دوران کودکی می تواند احتمال ابتلا به آسم در بزرگسالی را افزایش دهد .

3 ) ارتباط مصرف آنتی بیوتیک با اسهال

یکی از رایج ترین عوارض مصرف آنتی بیوتیک ها اسهال است که در موارد حاد می تواند باعث کمبود آب بدن و عدم تعادل الکترولیتی شود . این اسهال ممکن است حتی هفته ها بعد از قطع مصرف آنتی بیوتیک ها می تواند ادامه داشته باشد . توجه داشته باشید که در دوره مصرف این داروها نباید از داروهای جلوگیری از اسهال مانند لوپرامید استفاده کنید .

4 ) خستگی و بی حوصلگی

زمانی که شما بیمار هستید به صورت معمول احساس خستگی و بی حوصلگی می کنید . در این زمان در صورت مصرف آنتی بیوتیک ها ، خستگی و بیحوصلگی شما شدت بیشتری خواهد یافت .

5 ) تورم زبان ، سیاه شدن زبان ، حتی مو در آوردن مو روی زبان

این عارضه جانبی در بین آنتی بیوتیک ها بیشتر در زمان مصرف آموکسی سیلین مشاهده می شود . در صورتی که این دارو به صورت طولانی مدت و در دوزهای بالا مصرف شود می تواند باعث تغییر رنگ زبان ، تورم زبان و حتی حالتی شبیه به مو در آوردن زبان شود . برخی از سایر عوارض جانبی رایج آموکسی سیلین عبارتند از :

حالت تهوع / استفراغ / اسهال / دل درد / سوزش سر دل / خارش واژن و داشتن ترشحات غیر معمول واژن / سردرد / تغییر در دوره های قاعدگی

6 ) تغییر در دوره های قاعدگی

یکی دیگر از عوارض جانبی مصرف آنتی بیوتیک ها ، تغییر در دوره قاعدگی و پریود است . به نظر می رسد این عارضه در برخی از زنان اصلا مشاهده نمی شود ولی در برخی دیگر به صورت واضح قابل مشاهده است . به نظر می رسد این عارضه به دلیل این است که آنتی بیوتیک ها بر متابولیسم استروژن و پروژسترون در کبد تاثیر می گذارد . هنگامی که مصرف این داروها باعث برهم خوردن تعادل هورمونی بدن می شود باعث تغییر در دوره های قاعدگی خواهد شد .

البته برخی از کارشناسان بر این باور هستند که تغییرات قاعدگی به دلیل مصرف آنتی بیوتیک ها نیست بلکه عفونت موجود در بدن و استرس بیماری باعث این تغییر می شود .

7 ) اختلالات روانی / هذیان گویی

عوارض جانبی آنتی بیوتیک ها چقدر طول می کشد تا از بین برود ؟

این مورد بستگی به نوع داروی مصرفی ، مدت زمان مصرف ، دوز مصرف و بدن فرد دارد . معمولا از بین رفتن اثرات جانبی آنتی بیوتیک ها چندین هفته طول می کشد . برای مثال اسهال که یکی از رایج ترین عوارض جانبی این داروها است ، معمولا 2 هفته بعد از قطع دارو از بین می رود.

 جایگزین آنتی بیوتیک ها

خوشبختانه خوراکی ها و مواد طبیعی وجود دارند که در مواردی می تواند از انها به جای آنتی بیوتیک های شیمیایی استفاده کرد . این انتی بیوتیک های طبیعی معمولا بدون عارضه هستند و یا عوارض جانبی بسیار کمی دارند .این مواد طبیعی باعث مقاومت باکتریایی نمی شوند و اکثرا بر روی باکتری هایی که به آنتی بیوتیک های شیمیایی مقاوم شده اند نیز اثر گذار هستند .