پریکاردیت (التهاب قلب) چیست ؟ علائم و روش های درمان

به التهاب پرده پریکارد ، پریکاردیت (Pericarditis) گفته می شود . پریکارد پرده نازک و دولایه ی پرشده از مایع است که سطح بیرونی قلب را پوشش می دهد (مانند تصویر زیر).  

در تصویر زیر می توانید تفاوت پریکارد سالم و پریکار ملتهب را مشاهده نمایید .

برخی از کارکردهای مهم پرده پریکارد عبارتنداز :

•  جلوگیری از بزرگ شدن بیش از حد قلب به دلیل افزایش بیش از حد حجم خون
• از قلب در برابر عفونت ، میکروب های مضر و سایر عوامل بیماری زا محافظت می کند
• از قلب در برابر ضربه و آسیب محافظت می کند
• به کارکرد روان قلب کمک می کند .

از آنجایی که یکی از علائم معروف حمله قلبی درد قفسه سینه است ، احساس درد در قفسه سینه معمولا می تواند بسیار استرس زا و گاهی ترسناک باشد . اما یک بیماری دیگر به نام پریکاردیت وجود دارد که می تواند علائم مشابهی ایجاد کند . در صورتی که پریکارد بسیار ملتهب شده باشد می تواند باعث بروز درد در قفسه سینه شود .

پریکاردیت مزمن می تواند ماهها و سالها ادامه داشته باشد ولی این التهاب باید سریعا درمان شود زیرا در صورت عدم درمان می تواند عوارض جانبی جدی و خطرناکی در پی داشته باشد . بیشترین احتمال ابتلا به پریکاردیت در افراد 16 الی 65 ساله وجود دارد و داشتن سابقه بیماری قلبی و حمله قلبی می تواند این احتمال را افزایش دهد .

ابتلا به عفونت های باکتریایی و ویروسی شدید نیز می تواند احتمال ابتلا به پریکاردیت را افزایش دهد . (مخصوصا در افراد مسنی که سابقه بیماری قلبی دارند) . رایج ترین نشانه پریکاردیت ، درد شدید و ناگهانی قفسه سینه است که گاهی به پشت شانه ها گسترش می یابد و با تنگی نفس همراه است .

علائم و نشانه های پریکاردیت

• درد قفسه سینه که به پشت شانه ها گسترش می یابد . علت این درد ، وجود فشار و اصطکاک بین عضله قلب و مایع پریکارد است .
• درد سینه در هنگام سرفه کردن ، بلعیدن غذا ، فشار دادن قفسه سینه و احساس درد در زمان نفس نفس زدن . (مانند زمانی که ورزش می کنید)
• کاهش درد زمانی که شما در حالت نشسته هستید و کمی به سمت جلو تمایل دارید
• خستگی و بی حالی در طول روز
• تنگی نفس در زمان خوابیدن
• سرفه های خشک
• تورم در پاها و دست ها و دور کمر / افزایش آب زیر پوستی / غبغب / پف کردن پلک و زیر چشم
• شنیدن صدای قلب / صدایی مانند مالش  دو دست به همدیگر / خش خش
• ریتم غیر طبیعی قلب / تپش قلب

پریکاردیت معمولا در عرض چند ماه و با استراحت به صورت خودبخود درمان می شود . ولی در برخی از افراد ممکن است این التهاب ادامه داشته و به پریکاردیت مزمن تبدیل شود . اگر این التهاب مزمن تبدیل به تامپوناد قلبی شود می تواند بسیار خطرناک و کشنده باشد . افزایش مایع در فضای بین پریکارد و قلب می تواند باعث افزایش فشار به قلب شده و خونرسانی و عملکرد قلب را تحت تاثیر قرار دهد .

همچنین در مواردی پریکاردیت مزمن با ایجاد زخم هایی بر روی پریکارد همراه است که باعث کاهش انعطاف این پرده شده و در نتیجه به قلب فشار وارد می کند . در شرایط حاد ، این فشار می تواند باعث ایست قلبی شود .

برخی از انواع مختلف پریکاردیت عبارتند از :

 

•  پریکاردیت حاد - که به طور ناگهانی آغاز شده و معمولا در عرض چند ماه درمان می شود
• پریکاردیت مزمن - این نوع التهاب معمولا بیشتر از سه ماه و گاهی تا چند سال ادامه می یابد
• تامپوناد قلبی -  مایع بین پریکارد و قلب فشار زیادی  به قلب وارد می کند و عملکرد طبیعی قلب را تحت تاثیر قرار می دهد
• پریکاردیت عفونی - که معمولا به دلیل ابتلا به عفونت ویروسی ، باکتریایی ، قارچ یا انگلی شدید به وجود می آید
• پريکارديت ايديوپاتيک - دلیل مشخصی و دقیقی برای این مورد یافت نشد _ (تا تاریخ 4 فروردین 97)
• پریکاردیت تروماتیک - که به دلیل آسیب به قفسه سینه ،‌ضربه ، تصادف و یا سرطان ایجاد می شود
• پریکاردیت اورمیک- که به دلیل نارسایی کلیه ایجاد می شود

در بسیاری از مواردی که دلیل اصلی بیماری یافت نمی شود ، این التهاب ، پريکارديت ايديوپاتيک نامگذاری می شود . در کشورهای توسعه یافته 80 الی 90 درصد موارد در گروه پریکاردیت ایدئوپاتیک قرار می گیرد و دلیل مشخصی برای آن یافت نمی شود . برخی از محققان اعتقاد دارند ضعف سیستم ایمنی بدن نیز می تواند باعث بروز این التهاب شود .

برخی از دلایل احتمالی ابتلا به پریکاردیت

• حمله قلبی
• عمل جراحی قلب مانند بای پس ، پرتودرمانی ، کاتتریزاسیون قلبی Cardiac catheterization ،
• عفونت های ویروسی مخصوصا عفونت های ویروسی سیستم گوارشی
• عفونت های باکتریایی - از جمله سل (توبرکلوزیس (TB) . Tuberculosis )
• عفونت های قارچی و انگلی
• بیماری های خودایمنی مانند : آرتریت روماتوئید ، لوپوس ، ویتیلیگو ، اسپوندیلیت آنکیلوزان و ...
• آسیب و یا ضربه به قفسه سینه / تصادف شدید
• برخی از بیماری ها مانند : نارسایی کلیه و انواع تومورها
• برخی از بیماری های ژنتیکی مانند تب مدیترانه‌ای خانوادگی - FMF _ Familial Mediterranean
• مصرف داروهایی که باعث سرکوب سیستم ایمنی بدن می شود . مانند داروهای درمان اچ آی وی ایدز و داروهایی که بعد از پیوند اعضا جهت جلوگیری از پس زدن عضو مصرف می شود .

درمان پریکاردیت

ممکن است قبل از شروع درمان ، نیاز به انجام آزمایشاتی باشد تا مشخص شود که پریکارد شما ملتهب شده است یا خیر . برخی از این آزمایشات تشخیصی عبارتنداز :

•  عکس برداری از قفسه سینه (اشعه ایکس)
• الکتروکاردیوگرام (ECG یا EKG)
• اکوکاردیوگرام (echo) برای بررسی مایع یا افیوژن پریکارد قلب
• MRI قلب برای بررسی التهاب پریکارد
• سی تی اسکن برای بررسی ناراحتی های اطراف قلب
• کاتتریزاسیون قلبی Cardiac catheterization
• آزمایش خون برای تعیین علل التهاب

بعد از تشخیص بیماری ، ممکن است از هرکدام از روش های زیر جهت درمان التهاب استفاده شود . داروهایی برای کاهش درد مانند داروهای ضدالتهابی غیر استروئیدی مانند آسپیرین ، ایبوپروفن تجویز میشود . ممکن است برای درمان عفونت ، داروهای آنتی بیوتیک و ضدقارچ تجویز شود . استفاده از داروی ضد التهاب کلشی سین | Colchicine نیز برای کاهش التهاب پریکارد رایج است .

برای درمان پریکارد مزمن ممکن است پزشک شما مصرف کلشی سین  را همراه با داروهای مسکن برای طولانی مدت تجویز کند . همچنین برای کاهش احتباس مایعات از داروهای دیورتیک استفاده خواهد شد . در موارد بسیار شدید ممکن است برای تخلیه مایعات و محافظت از قلب ، نیاز به عمل جراحی باشد .

روش های خانگی و طبیعی برای پیشگیری و درمان پریکاردیت

• استراحت و دوری از ورزش شدید

هر نوع استرس ورزشی و انجام تمرینات شدید می تواند در دوره درمان پریکاردیت مضر باشد . در دوره درمان این بیماری توصیه می شود به پیاده روی و حرکات کششی بسنده کنید . در طول روز به حد کافی استراحت کنید و شب ها حداقل 7 الی 9 ساعت بخوابید .قبل از انجام ورزش سنگین با پزشک خود مشورت کنید . بعد از بهبود بیماری ، انجام ورزش های قدرتی و صحیح می تواند سودمند باشد . در دوره درمان و بعد از بهبود ، تا جایی که می توانید از استرس و نگرانی به دور باشید تا از ابتلا دوباره به این التهاب پیشگیری شود .

•  از رژیم غذایی ضدالتهاب پیروی کنید

با حذف مصرف غذاهای فراوری شده ، سوسیس و کالباس ، انواع کنسروها ، کمپوت ها ، آبمیوه های بسته بندی شده ، نوشابه ها و ... سیستم ایمنی بدن خود را تقویت کنید . از غذاها و خوراکی هایی که حاوی ویتامین ها و مواد معدنی طبیعی هستند بیشتر استفاده کنید . در صورتی که دچار بیماری های خود ایمنی مانند بیماری هاشیموتو (که سبب کم کاری تیروئید می شود) داشتن تغذیه سالم برای افزایش سلامت روده ها بسیار مفید است .

مقدار زیادی میوه و سبزیجات خام مصرف کنید بخصوص میوه هایی که دارای ویتامین های A و C هستند . مانند پرتقال ، کیوی ، توت فرنگی ، گریپ فروت ، فلفل قرمز ، فلفل سبز ،کلم بروکلی ، نارگیل و .... مصرف ماست (که از شیری تهیه شده باشد که از حیوانی دوشیده شده است که به صورت طبیعی و آزاد تغذیه کرده است) توجه داشته باشید که شیر و لبنیات غیر اورگانیک در این مورد بی تاثیر هستند و حتی می توانند مضر باشند .

از شکر و هر آن چیزی که در آن از شکر و قند استفاده شده است دوری کنید . گوشت مرغ و گاو و گوسفندی که تغذیه مناسبی نداشته اند و یا با هورمون و در شرایط استرس زا رشد کرده اند می تواند بسیار مضر باشد . در صورتی که به گوشت طبیعی و ارگانیک دسترسی ندارید توصیه می شود دور این مورد را کلا خط بکشید .قهوه ، الکل ، برنج سفید ، نان سفید ، سیگار و دخانیات را کلا حذف کنید .در طول روز مقدار زیادی آب بنوشید .

• تنفس خود را بهبود بخشید

در خانه از مرطوب کننده های خانگی استفاده کنید تا به درمان تنگی نفس و سرفه شما کمک کند به ویژه در شب و زمانی که خواب هستید . سیگار کشیدن را ترک کنید و در مکان های که کسی سیگار می کشد حضور نداشته باشید . همچنین از گرد و غبار و آلودگی هوا دوری کنید .  می توانید از روغن اوکالیپتوس برای بهبود تنفس خود استفاده کنید .

به یک فنجان اب جوش 10 قطره اسانس اکالیپتوس اضافه کنید و سپس یک حوله را در آن خیس کرده و بر روی سر خود قرار دهید و 5 الی 10 دقیقه در این حالت بمانید تا اسانس به خوبی جذب شود .

•  کاهش التهاب بدن

از ویتامین ها و مواد معدنی برای تقویت سیستم ایمنی بدن و کاهش التهاب بدن کمک بگیرید . ویتامین c  به تقویت سیستم ایمنی بدن کمک می کند . همچنین به عنوان یک آنتی اکسیدان قوی با رادیکال های آزاد موجود در بدن مبارزه می کند . استفاده از اسیدهای چرب امگا 3 نیز به دلیل داشتن اثرات ضد التهابی می تواند برای سلامت قلب و عروق مفید باشد .

ویتامین های گروه B  می تواند انرژی بدن شما را افزایش داده و از خستگی های روزانه جلوگیری کند .ویتامین D3  نیز برای تقویت سیستم ایمنی بدن بسیار مفید است . مکمل منیزیم می تواند برای آرامش عضلات بدن مفید باشد . این خاصیت می تواند برای سلامت عضلات قلب بسیار مفید باشد . اضطراب را کم می کند و می تواند اختلالات خواب را درمان کند. بسیاری از بزرگسالان بدون آن که اطلاع داشته باشند ، از کمبود منیزیم رنج می برند . اسانس نعناع می تواند به صورت موضعی باعث بهبود گردش خون و کاهش تنش عضلانی شود . روغن اسطوخودوس برای آرامش بیشتر و داشتن خواب راحت توصیه می شود .

تهیه و ترجمه اختصاصی/ pamuh.com ©